Eskiden kar çok yağınca, yaşlılar "Yağsın berekettir," derdi. Yağan kardan sonra baharla beraber ekinler ve hayvanlara yem olarak biçilen otlar daha verimli olurdu.

Kaynak suları ve sulama suyu derdi olmazdı. Bu nedenle yaşlılar "Çıle ve Beçe" dedikleri soğuk kış aylarına ve kara hep kader ve kısmet olarak baktılar.

Ancak bugünün insanları nedense Hakkari'deki kar çilesini çekemiyor, çünkü ülkenin başka bölgesinde bahar varken bunca çileye katlanamıyorlar.

İnsanlar, en az altı aylık süren kış boyunca evde mahsur kalacaklarına daha hareketli bir bölgede çalışıp ekmek parası kazanmak için yollara düşüyor. Baharda nasıl olsa ekeceği ekin, bakacağı hayvan yok, Hakkâri'deki doğa güzelliği lüks geliyor karnı açken özetle...

Kızak ambulans

Kışın gelmesiyle kızakla hasta taşıma devri başlar. Bu görüntüleri yaygın medyada sık sık izleriz. Hakkari'ye "Dağların Kenti" denir ve bu dağlar geçit vermez.

Çığ köylere iner; insanlar ve hayvanlar telef olur. Çığlar bir bir inerler aşağılara. Köy yolları kapanır, insanlar günlerce bir yerlere gidemezler. Tıpkı, bir haftadır kapalı olan Hakkâri ile Şırnak ili arasındaki çığ bölgesi gibi.

Evet, Hakkari Karayolu 114. Şube Şefi İbrahim Onay, Hakkâri-Şırnak karayolunun çevredeki dağlardan inen çığ nedeniyle ulaşıma kapanan yolun açılması için ekiplerinin çalışmalarını sürdürdüklerini anlatıyor. Sekiz noktasına çığ inen 15 km. uzunluğundaki yol bir haftadır kapalı.

Gökte kar yağar, Hakkâri kan ağlar

"Nasıl olsa alışıktır, Hakkâri insanı kar yağışına," denir. Yani, bu olumsuz kış şartları nasılsa yaşamımızın bir parçası diye bir şey yapılmamalı mı?

Ek önlemler gerekiyor elbette. Belediyeler, Köy Hizmetleri ve Karayolları'nın ek bütçelerle desteklenmesini bekliyoruz. Kar ve soğuk olsa dahi hayat burada da mümkün olan en kısa sürede normale döndürülmelidir. B

Hakkâri ve ilçelerinde yerel yönetimlerin karla mücadele çalışmaları bütçelerini tükenme noktasına getiriyor. Bu yıl kar yağışı şehir merkezlerinde bir metreye ulaştı. Tepelerdeki evlerde iki metreyi bulduğunu söylersem hayatın ne hale geldiğini düşünebilir misiniz?

Bütçe bu kışı kaldırmaz

İl ve ilçe belediyeleri "Bütçelerimiz bu kışı kaldıramaz, hükümetin acilen bizlere kış nedeniyle ekonomik destek sunmaları gerekiyor," diyorlar.

Özellikle okulların bulunduğu mahalle ve okul yolları bile tam olarak açılamıyor. Mahalle aralarında kürenen karların çarpık kentleşme nedeniyle kamyonlarla taşınması gerekiyor.

Yetkililer, "çok mağdur durumdayız. Bu noktada tükenmişiz ve acilen yardım bekliyoruz, "diyorlar.

Hakkari'ye Acil yardım gelmezse...

Hakkâri Belediye Başkan Vekili Bişar Mavigöz acilen yardım gelmezse halkın perişan olacağını söylüyor.

"Kamuoyu her gün medyadan Hakkâri genelindeki kış şartlarını görüyor, izliyor. Biz hangi bütçe ve hangi araçlarla karla mücadele edeceğiz?"

Mavigöz, Hakkâri'de mahalle arası yolların toplamının 100 km. olduğunu ve kar yağınca ancak on günde mahalle aralarının açılabildiğini anlatıyor.

Kar yağınca günde yolların açılabilmesi için günde 8-10 bin YTL olmak üzere, ayda 150-200 bin YTL civarında para gerekiyor. Hakkari Belediyesi'nin elinde iki loder (kiralık), iki kazıcı (loder tipi), bir grayder ve üç kamyon olmak üzere sekiz iş makinesi ile mücadele etmeye çalışıyor.

Yüksekova'da kar maaşları bile etkiliyor

Yüksekova'nın şehir içi yollarının uzunluğu 120 km civarında. Aynen, Hakkari'de olduğu gibi, kar temizleme günde 8 bin YTL civarında bir maliyete yol açıyor. Yoğun kar yağan aylarda bu maliyet ayda 200-250 bin YTL anlamına geliyor.

Yüksekova Belediye Başkan Vekili Özgül Özdemir Milas, "Kar yağdığından beri esnaf başta olmak üzere pek çok yere borçlarımızı ödeyemez duruma geldik. Kar personel maaşlarını bile etkiliyor," diyor.

Belediye, şu anda mesela hastası olan bir çalışanına nakit avans bile verecek durumda değil.

"Neyimiz varsa kara gömüyoruz. Diğer anlamda hiçbir hizmet üretemiyoruz. Karla mücadele etmek için mutlaka devletin bu bölgede karla mücadele eden belediyelere belli bir ödenek ayırması gerekiyor.".

Ortalama bir hesapla sadece Yüksekova Köy Hizmetleri şefliğinin yıllık mazot harcaması 500 ton civarında olduğu tahmin ediliyor ki bu da 1 milyon YTL anlamına geliyor.


Çukurca'nın kar taşıyacak kamyonu da yok

Çukurca Belediyesi kar çalışmasını tek bir kepçeyle yapıyor, ellerinde ne bir kamyonları var, ne de araca mazot alacak paraları. Mahaller arası yollarının uzunluğu 10 km. ve günlük kar küreme çalışması en az 2-3 bin YTL anlamına geliyor.

Çukurca belediye Başkan vekili Behçet Ertunç, "Mahalle aralarını açıyoruz ama kar yol kenarlarında kalıyor, çok mağduruz," diyor.

Şemdinli kışın sadece yolla uğraşıyor

Şemdinli Türkiye'nin en uç noktasında, mahalle arası yollar toplam 50 Km. civarında ve ayda kar için 50-75 bin YTL harcanması gerekiyor.

Belediye Başkanı Hurşit Tekin " Kışın sadece yollarla mücadele ediyoruz. Başka hizmetlere paramız kalmıyor," diyor.

Belediye biri kepçe, ikisi kazıcı ve biri kamyon dört araçla karla başa çıkmaya çalışıyor.

Hakkâri'de altı ay süren kışı düşünürsek yerel yönetimlerin bütçelerinin yarıya yakınını karla mücadeleye ayırdığını söylemek yanlış olmaz.

Valilikte Köye Yönelik Hizmet Birimi

128 merkez köy ve 450 mezra olmak üzere toplam 578 yerleşimin toplam 1677 kilometre uzunluğundaki yollarının açılması gerekiyor.

Valilik bilgilerine göre, bu yolların yüzde 90'ı kapalı.

İl Özel İdare Genel Sekreterliği'ne bağlı Köye Yönelik Hizmet Birim kar yağışı ve çığ tehlikesi nedeniyle de yol açma çalışmalarına başlayamadıklarını ifade ediyorlar.

Hakkari Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü yetkilileri ise, kar kalınlığının Hakkari şehir merkezinde 76 santimetre, Yüksekova Şehir merkezinde 1 metre, dağların yüksek kesimlerinde ise 2 metreyi aştığını açıklıyor..

İl ve ilçelerde 10 ayrı noktada toplam 119 personelin 7 greyder, 8 loder, 3 kar savurma makinesi ve 5 dozer olmak üzere toplam 23 iş makinesiyle, kapalı bulunan köy yollarını yeniden ulaşıma açılması için çalışmalarını geceli gündüzlü sürdürdükleri bildirildi.

Karayollarında durum

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün Hakkâri merkezde bulunan 114. Şube şefliği ve Yüksekova'da buluna 117. Şube şefliği sorumluluk alanlarındaki 597 km.lik yolda 15 civarında araçla kar mücadelesi yapıyor.

Bu yollarda çalışan araçların dışında birçok arızalı dozerin olduğu iddia ediliyor.

Karayolları Van Bölge Müdürlüğüne bağlı olan yolun en fazla yağışın ve çığın olduğu bölge olan Hakkâri coğrafyasında araçlar yetersiz, personel yetersiz durumda olduğu görülüyor.

Kışın yollara çığ inmeyen gün olmuyor. Yani, acilen personel ve araç takviyesi gerekiyor.

Yağsın da

Bir haftadır İstanbul'da kar var, İstanbul'a kar yağması büyük olay, manşet haber elbette. Biz de buralardan, sadece kızak görüntülerinin değil, yanı sıra yaşanan bu sıkıntıların da aktarılmasını istiyoruz.

Evet, "yağsın berekettir", doğru... Kar yağarken, yaşamak da mümkün elbette. O zaman herhangi bir İstanbullunun aklına bile gelmeyecek mazot parasından, kürek ve kamyona ihtiyaçlarımız giderilmesi, bizim de "normal" yaşayabilmemiz için ne bekliyoruz?

*** 28.01.2006 tarihinde www.bianet.org sitesinde yayınlanan yazım.