HAKKARİ’NİN 61 YILLIK VEKİL PERFORMANSI

Türkiye’de savaş yıllarının acıyla yoğrulan süreci son yıllarda çözüm ve barış arayışlarıyla yeni bir evreye giriyor. Tabii Türkiye’de barış ve çözüm umutları büyüse de içinde yer aldığımız Ortadoğu hâlâ kan ve barut kokuyor. Bu kan ve barut kokusu içinde IŞİD barbarlığı halklarımızı tehdit ederken Türkiye de 7 Haziran seçimlerine hazırlanıyor. Bu noktada denilebilinir ki Kürtler bir taraftan IŞİD faşizmine karşı mücadele ederken diğer taraftan da Halkların Demokratik Partisi(HDP)’nin öngörülen seçim başarısının heyecanını yaşıyor.

Bu mevcut durum içinde Hakkari de çözüm süreci, Suriye (Rojava) ve Irak’ta (Güney Kürdistan) Kürtlerin savaşması ile önümüzdeki günlerde dört yıl boyunca Hakkari Milletvekili olacak vekil adaylarının kim olacağı gibi sıcak gündemlere odaklanmış durumda. Biz de bu yazımızda Hakkari ve seçimler meselesini irdeleyeceğiz. Son duruma bakacak olursak; bu seçim döneminde Hakkari’de vekil olmak için iki güçlü partiden rekor düzeyde müracaatın olduğunu görüyoruz.

Hakkari’de, Türkiye’nin en büyük ve iktidar partisi Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)’nden 30, Türkiye Kürdistanı’(Doğu ve Güneydoğu)’nda ise birinci parti konumunda olan Halkın Demokratik Partisi (HDP)’nden 43 kişi başvuru yapılmış durumda. Bu yoğun taleplerle birlikte her iki parti de hummalı bir çalışmayla en doğru adayla seçmenin karşısına çıkmaya çalışıyor.

‘Halk çocuğu’, ‘Yaramaz çocuk’ olmasın

Tabii seçim öncesi seçmene el pençe duran samimi duran kişilerin seçimden sonra kendilerini bu halkın efendisi gibi görmemelerini umuyoruz. Çünkü insanlar seçimden önce bir kişilik seçimden sonra farklı bir kişiliğe dönebiliyor. Nedense herkes seçimden önce “Halk Çocuğu” iken daha sonra “yaramaz çocuğa “dönüşüyor.

Bu seçim Hakkari gibi sorunların, sıkıntıların hem doğal hem de beşeri nedenlerden dolayı yoğunlaştığı bir yer için önem arz ediyor. Hakkari üç ülkenin ortasında “kaçakçı” pozisyonunda, tutuklanma, faili meçhul, yakılan yıkılan köyler, yasaklanmış yaylalar, ciddi işsizlik rakamları ile pençeleşiyor. Hem ekonomik, hem siyasi açıdan psikolojisi bozuk…

İnsanlar burada ekmek, özgürlük ve demokrasi mücadelesini aynı anda veriyor. 30 yıldır tank, top, ölüm yaralanma patlamaların içinde yaşayan halkın rahat bir nefes alması gerekiyor. Bugünlerde yarım yamalak da olsa “çözüm” süreci ile nefes almış durumda. Bu çözüm sürecinin  devam etmesiyle insanların ciddi olarak çalışmaya ve hayatlarını normal yaşam standartlarında ikame etmeleri gerekir. Bunun  için gerek kendi öz imkanları ve gerekse devlet eliyle acil önlemler ardından projelerle adım atılması gerekiyor. 

Bu nedenle vekillerin donanımlı ve içinde bulunduğumuz çağın iletişim araçlarını kullanabilmeleri, halkların hak ve hukuku hakkında söz sahibi olabilmeleri, iletişim araçlarını kullanırken medeni cesaret, bilgi donanımının yeterli olması gerekiyor. Çünkü Meclis’te söylenen her söz,  her hareket ve davranış kayıtlara geçiyor.

Milletvekili ne iş yapar?

Türkiye Milletvekillerini ve seçilmişleri İzleme Komitesi (TÜMİKOM) Hakkari temsilcisi sıfatıyla her yıl milletvekillerinin meclis performanslarını kamuoyu ile paylaşıyorduk. Ancak merkezimizin yaşadığı bazı sıkıntılar nedeniyle çalışmalarımız biraz aksadı. Buradaki çalışma deneyimimden Hakkari’nin geçmişe dönük vekillerin çalışmalarını merak ettim.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hakkarili vekillerin 61 yıl öncesinden günümüze kadar görev yapanların çalışmalarını bir tabloda 7 ana başlık altında karşılaştırdım.

Bu önemli seçim sürecinden geçerken siz okuyucular için 3 aylık bir çalışmayı paylaşıyorum. Yapılan çalışmada 1920 ile 1950 yıllarında görev yapan vekillerin performansı yok. Yani 1. dönem ile 9. Dönemde vekillik yapanların çalışmaları yok.

Elimden geldiği kadar bu araştırmayı objektif yapmaya çalıştım. Çalışma 10. Dönem ve son 24. Dönemi kapsamaktadır. Yeni seçilecek adayların bu çalışmalara mecliste milletvekillerinin asıl işlerinden bir kısmı ve çokta önemli bir bölümünü kapsamaktadır.

Milletvekillerinin geçmişteki teknolojik imkânlarına göre çalışmaları az olabilir. Hakkarili milletvekillerini meclisteki asli görevlerini 7 ana başlık altında değerlendirmeye aldım.

Bu değerlendirmeler soncunda tablolar bize gerekli ipuçlarını verebilir.

Burada asıl mesleği gazeteci ve yazar olan Zozani’nin dikkate değer çalışmalar yaptığı görülüyor. Tabii seçilecek milletvekillerinin söz konusu yapılanların ilerisinde bir şeyler yapması halkın genel beklentisidir. Sayısal verilerini verdiğim çalışmadan Hakkari 24. Dönem milletvekili Adil Zozani’nin milletvekili tarihinde ilklere imza attığını görmekteyiz.

Aşağıdaki tablolarda isimleri geçen vekillerden vefat edenlere Allah’tan rahmet, sağ olanlara sağlık ve yeni seçilecek olan vekillere başarılar dilerim. Hak eden vekil olsun diyorum.

Hakkarili vekillerin performansı

1954-2015 yılları arasında 17 milletvekilinin milletvekilliği sürecindeki performansı dikkate alınarak araştırma yapıldı.

Milletvekili Dönemi 10. Dönemden 24. Döneme kadar  meclis tutanakları incelendi. Milletvekillerinin; Yazılı ve Sözlü Önergeler, Kanun Teklifi, Genel Kurul’da Söz Alma, Meclis Araştırması, Meclis’te Basın Açıklaması, Katıldığı Tv Programları, Bağlı Bulunduğu Meclis İhtisas Komisyonu gibi kriterler göz önünde bulundurulmuştur.

13. Dönem Milletvekili Ali Karahan ve 24. Dönem milletvekili Selahattin Demirtaş Hakkarili olmadığından verileri kullanılmamıştır.

Üç Dönem Milletvekilliği Yapan Vekiller:

Ahmet ZEYDAN(CHP-DP)12.14.16.Dönemler, Mustafa ZEYDAN(DYP-AKP) 19.20.22. Dönemler, Esat CANAN (CHP-HDP) 19.22.24. Dönemler.

İki Dönem Milletvekilliği Yapan Vekiller:

Übeydullah SEVEN (DP) 10.11. Dönemler, Naim GEYLANİ (ANAP) 18. Ve 20. Dönemler

Bir Dönem Milletvekilliği Yapan Vekiller: 

Mikail İLÇİN (CHP) 15.Dönem, M.Sait Erol (SHP) 17. Dönem, Lezgin ÖNAL (ANAP) 17. Dönem, Cumhur KESKİN (SHP) 18. Dönem, Evliya PARLAK (YTP) 21. Dönem, Hakkı TÖRE (DYP) 21. Dönem, Macit PİROZBEYOĞLU (ANAP) 21. Dönem, Fehmi ÖZTUNÇ (AKP) 22. Dönem, Rüstem ZEYDAN(AKP) 23. Dönem, Abdulmuttalip ÖZBEK (AKP) 23. Dönem, Hamit GEYLANİ (DTP-BDP) 23. Dönem, Adil Zozani (HDP) 24.Dönem

En Fazla Yazılı ve Sözlü Önerge verenler ilk üç:

1-Adil Zozani: 120

2-Hamit Geylani: 57

3-Mikail İlçin : 41

En Fazla Kanun Teklifi Verenler:

1-Hamit Geylani : 7

2- Adil Zozani: 4

3- Rüstem Zeydan ve Evliya Parlak: 2 şer

En Fazla Meclis Araştırması

1-Adil Zozani: 20

2-Hamit Geylani:9

3-Cumhur Keskin: 5

En Fazla Genel Kurul’da Söz Alma :

1-Adil Zozani: 264

2- Evliya Parlak: 81

3-Hamit Geylani: 60

En Fazla Meclis’te Basın Açıklaması:

1-Adil Zozani :5

En Fazla Tv Programlarına katılanlar:

1- Adil Zozani: 43

2- Hamit Geylani:6

3- Esat Canan: 3

Kaynak: 1-Vikipedia/ Hakkari Milletvekilleri, 2-TBMM Web sayfası, 3-TBMM tutanak dergisi, 4-Türkiye Milletvekillerini ve Seçilmişleri İzleme Komitesi (TÜMİKOM)