Çel - Çukurca (3)
Doğu Anadolu illerinin birçoğunda olduğu gibi Hakkari yöresinde de bir kadına veya bir erkeğe -Nerelisin.?diye sorduğunuzda şehrinin, kasabasının veya köyünün adını söylemeden hangi aşirete mensup olduğunu böbürlene, böbürlene söylüyor, hemen
Mesela Hakkari çarşısında birine soruyorsunuz Kürtçe..
-Tu ji ku yî.?(nerelisin ?)
-Ez Ertoşîme (Ertoşlıyım)
-Ji kîjkan ? (hangilerinden ?)
-Ez Jîrkîme.(Jirki aşiretindenim.)
-êêê
-Balekîme (Baleki dalından.)
Pînyanişlisi de Heyderanlısı da, Herkilisi de, Kaşuranlısı da vb. Böyle cevap verir ..
Onlar için aşiret her şeyden önce gelir. Çünkü o başka bir köyde, başka bir kasabada, başka bir kentte yaşayabilir ama başka bir aşiret içinde yaşayamaz,başka bir aşıretten de olmak istemez.
Ama Vanda ,Türkçe bilmeyen Fato kıza, kilim kursiyerime sormuştum..
-Tu ji ku yî ?
-Yalım Erez mehlesi.
Şaşırmıştım..
- Çi,çi ?
-Işılay Sagin sakok.. Donmuştum adeta..
Ama daha enteresanına birkaç ay sonra rastlamıştım.
Atölyeye yeni gelen Esmaya, sormuştum;
-Tu ji ku yî?
-Weterınêr ahurleri..
Demesi üzerine, o an bir yumruk tıkanmıştı boğazıma, hıçkıra hıçkıra ağlamamak için, başka soru soramamıştım Esmaya Esma kızım altı yıl gitti geldi bir Hanımana gibi, okuma yazma öğrendi, kilim dokudu, ailesine katkıda bulundu Fato da Esma da Hakkarideki BASKAÇEPi oluşturan oniki aşiretin karakovanı olan Ertoştandılar...
Hakkaride sol kanat (Baskaçep) olarak bildiğimiz ve on iki aşiretin KOVAN analığını yapan yüzyılların ERTOŞ köyü, bir TALAN, DEPREM, SEL, KITLIK, YANARDAĞ, ÇEKİRGE, KURAKLIK veya TSUNAMİ gibi bir felaket olmadan, plansız proğramsız, Sosyoloğ ve piskoloğlardan bî haber, DEVLETten birinin, bir gün -BOŞALTIN emrivakisi ile BOŞALTILMIŞ..
Beldeden pılını pırtını kapan yollara düşmüş bazen yarı yollarda yine boşaltın diyen devlet baba yollarını kesmiş, kız kızanı kamyon kasalarında bekletmişler günlerce -bizim sınırlara giremezsinizdiye. Sonra bir kısmını kamplarda bekletmişler. Birkaçı göl kenarındaki duş bölmelerinde iki üç aile
Nihayet bir mahalle oluşturulmuş Vanda. Yalım Erez mahallesine yerleştirilmiş sevgili Ertoşlular.
Bir kısmı ise Veteriner ahırlarında, evet veteriner ahırlarıda, hem de iki üç aile bir AYGIRın veya bir damızlık BOĞAnın kaldığı bir bölmede kalmışlar yıllarca Kafesteki aslan misali..
Ertoş Beldesinin Belediye başkanı Şaban bey, bir daktilo ve bir araçtan oluşan gezici makamını bir müddet koruyabilmişsede, daha sonra mühürünü bir daha alınamamak üzere yetkililere teslim etmiş Ama haritalarda hala Uzundere yazısı yerinde duruyor
Ertoştan olma 12 aşiretin ağası, koruyucusu var. Ama, bugün bölünmüş ANAKOVAN ERTOŞİlerin şimdi birkaç ana kraliçesi var, kimi Hakkaride Doğanlıda kimi Geverde düzlükte, kimi Vandaki Yalım Erez de... Eli karnında, oğul (Şilxe) verirse bu bereketli karakovan, yeni kümesinin (şilxe) adı, yani onüçüncü aşiretin adı Yalım Erez aşireti olurmu bilmem, ama Weteriner ahurları olmayacağı kesin.
Sosyologlardan, Doç. ve Prof. İsteklilerine dopdolu bir petek gibi...
Çukurca bu.. Çukurca.. Her dem Hakkaride soz sahibi, mirlerden beri. Birçok aşiretin anası. Pınyanış ve Ertoşilerin ana vatanı
Çukurcada boşaltılan pınyanış köylüleri, Hakkarinin dışına çıkmadılar Yüksekova, Xezekyan ve Hakkari merkezdeki Çeliler biribirleriyle üstünlük yarışında. Merkezdeki baskarast kökenli Sılehyanlıları bir heykeltıraş ustalığı ile şekillendiren, A. Rahman Keskin, AĞA ünvanına sahip değil ama o SILEHİler ile de kök söktürebiliyor siyasi simalara, Hakkari topraklarında..
Hele hele o yöreye etkisi ve katkısı büyük,ağalığı tartışılmaz ağa, uzun yıllar Çukurca Belediye Başkanlığı, daha sonra milletvekilliği yapmış Macit Beyin, bilgeliği, insanlığa dair felsefik yaklaşımlarını, hele hele o masmavi bakışlarının içindeki masmavi enginliği, insana sanki onu tanımadan önce bir boşlukta yaşadığı hissini veriyordu Kim ne derse desin
X X X X
Çok budadığım Çukurca notlarımın içinde aşağıdaki hikayeyi geleneklerimiz ağırlıklı olduğu için sizinle paylaşıyorum.
Önceki bölümde 1974 yılında Marufandan Güzereşe yürüyerek Gelîye Tîyarêde, Şotê deresinin Zapla birleştiği yerde araba yoluna çıkabilmiştik Önceleri planlandığı gibi Çukurcadan sonraki Sereseve dağını aşarak Şivixşk, Marufa, Bılacan, Talısan, Erbuş, Ertuş köylerine ulaşabiliyordunuz. Sonbahar mevsimi ile birlikte yağışlar ve kar nedeniyle ulaşım zorlaşıp aksıyordu. Köylüler birleşmişlerdi ve zemini sağlam, kar tutmayan Şorte deresinden yol istiyorlardı ama Çukurca Belediye başkanı Macit bey (Piruzbeyoğlu) ise bu köylerin bu yolun açılması halinde ilçe ile ilişkilerinin kalmayacağını ve ilçenin içinden geçen Sereseve yolunun ise Çukurcayı haraketli ve canlı tutacağını savunuyordu. Macit Bey siyasi olarak ağır bastığı için köylüler dilekçelerini Ankaraya kadar ulaştırabilmişlerdi. Ankaradan gelen üç mühendisle ile birlikte, zamanın YSE müdürü Burhan Yenigün, araziyi ve güzergahı bildiğim için beni görevlendirmişti.
Biz Marufandan Kaniya Çûzeye ordan da Şorteye kadar yaya yürüyerek araç yoluna çıkmıştık ve daha sonra da bizi bekleyen araçla gün batımından sonra Hakkariye varmıştık.
O günler Hakkari geceleri 3-4 saatliğine ölü denilebilecek bir elektrikle aydınlatılıyordu. Ankaradan gelen misafir mühendisleri YSE misafirhanesine bırakıp, Tavşan Mahalesindeki evime dönmüştüm. Hanım ikindi üstü komşumuz Şükriye (Dağgöl) Ablaya oturmağa gitmiş ve eve yeni dönmüştü, acıktığım için de bana, mutfakta yemek hazırlığı yapıyordu. Beni özleyen oğlum Ender gelip kucağıma oturmuştu ki omuzunda bir bilye büyüklüğünde mavi boncuk nazarlığın çengelli iğne ile iliştirildiğini görünce garipseyip, mutfaktaki hanıma seslenerek,
- Yaho Xano (hanım) her Kürdün evinde senin oğlundan daha güzel 3 - 5 oğul var, senin oğlunu niçin nazar etsinlerki, bu ne kadar küçük bir nazarlık? diye takılıp, çengelli iğneyi çocuğun omzundan sökmüştüm ve çocukla şakalaşmaya başlamıştım.
Hanım sofrayı sererken kapıdaki loş ışıkta valinin makam şoförü rahmetli Abdullah Besi belirdi. Biz onu içeri buyur ederken o, -Vali Beyle Burhan Bey makamda acele seni bekliyorlar, gidelim diyince hemen ayakkabılarımı giyip makam aracı olan siyah doç (dodge)a bindim. O günler Vali makamı bir memurun makamından farksızdı, kapısında yalnız Kapıcı Mustafa vardı ve ben içeri girince Vali bey ile Burhan bey 25 binlik Çukurca haritasını masaya sermiş inceliyorlardı.
Vali bey:
- Mühendisler nerede? Yoruldunuz mu?
- Onları misafirhaneye bıraktım efendim. Emriniz üzere vadiyi boydan boya inceledik.
Vali:
- Yarın onlarla görüşeceğim, gel şu haritalar üzerinde gördüklerini ve düşüncelerini bize söyle.
Haritaya eğildim. O esnada, Vali bey gülümseyip -tuu..tuu..oğluma nazar değmesin. dedi. Ben yorulup bir iş bitirdiğim için Vali beyin beni takdir ettiğini düşündüm ve -Sağ olun sayın valim demiştim.
Ben haritada taşlık ve toprak zemini izah ederken, Vali bey birkaç kez oğluma nazar değmez inşaallah diye söylendi. Bende her seferinde-sağ olun diyorum, Burhan beyde bıyık altından gülümsüyordu. O loş ışıkta harita üzerinden yol yapımını anlattıktan sonra makamdan ayrıldım. Çok acıktığım için de postahanenin karşısındaki Hakkarinin tek lokantasına girdim, camekanın altındaki yemeklere bakarken eli kepçeli aşçı:
- Oooo Maşallah, maşallah Enver abêmıze nazar değmez inşaallah..
Şaşırmıştım;
- Yaho ne oluyor bu akşam, herkes niye nazar değmesin diyip duruyor?
Aşçı;
-Abê ne diyelimki, omuzundaki kocaman nazarlığa ne denilir ki!
İrkilmiştim ve omuzlarıma bakmış, sol omzumda çengelli iğne ile oğlum Enderin omzundan söktüğüm o koca nazarlığı görünce Vali beyin bana niçin birkaç kez -Maşallah nazar değmesin dediğini anlamıştım
Karnımı doyurup eve gittiğimde hanıma kızmıştım. Hanımda, -Benim suçum ne, sen oğlunun omzundan sökmüşsün o da senin omzuna iliştirmiş demişti.
Yıllarca bu anımı anımsadıkça bir kez daha utanma hissi ile gülümserim...
X X X X
Özetlersek Allah burasını insanlar çölde de olsa, ovada da olsa, zorda kaldığı zaman gelip sığınabileceği bir yer diye yaratmış gibi. Çöllerin ovaların sigortası, dar günün kurtarıcısı gibi buralar... Taaa Mısırdan Yemenden, Bağdatdan insanlar kaçma gereğinde gelmiş sığınmış buralara defalarca. Bu dağlar bir Ana. Dağlar ana memesi gibi bereketli... Tokluktan da öldürmez, ama asla aç da bırakmaz bu koca koca, beyaz beyaz kafalı dağlar. Dağ diyip geçmeyin Yemenlinin, Bağdatlının Dubailinin işediği, sıcakta buharlaşıyor, havadaki oksijenle temas ede ede geliyor bu dağlara, dağların soğuk doruklarına çarpıyor, sonra da rahmet ve bereket diye yağmur olup, kar olup dökülüyor buralara. Dağ dediğin, karsız, susuz olmaz Suyun olduğu yer otsuz olmaz. Otun olduğu yer etsiz, postsuz olmaz ki
İnanmamak elde değil geçmişte güneydeki çöllerde, kımıldan, çekirgeden, susuzluktan ve kıtlıktan, insanlar kırım kırım kırıldı defalarca. Ama bu dağlardakiler tekrar tekrar yayıldı ovalara, kaç kez bilinmez.
Yarın belki akıllı olmayan birileri bir gün kırmızı düğmelere basarak insanları bir kez daha felaketlere götürmekten kaçınmazlar, lakin kaçacak yerleri olmayanlar kırılır ama bu dağlarda ki insanlar, örümcekli mağaraların kuytu diplerinde yine yüzyıllarca sonra, eğri büğrü de olsa, yamuk yumuk da olsa kendisini, insanlığı tazeliyebilir. Dünyadaki yükseklerde, tabi ki Hakkari dağlarında da.
O fakir halleri ile bir Ziyanışlının, Bılêcanlının, Talısalının, Seranilinin Hırkaşlının, Deştanlının ne kadar halkını seven, misafirperver, fedakar cefakar ve ifade edemiyeceğim meziyetlere sahip olduğunu, okul yüzü görmedikleri halde aydınım diyenleri ceplerinden çıkarabilecekleri kadar bilinçli olduklarını biliyorum. Semedardan o zemheri sıcağında, üç günde sırtlarındaki meşklerle (tuluk) getirip ve misafirlerine ikram ettikleri o Fransız şampanyaları lezzetindeki meşk ayranlarndan içmek bir daha bana nasip olmayacak gibime geliyor. Ama Geveroklar, Çarçelanlar, Geraşinler, Semedarlar ve Çelê dûgûh dağları yerlerinde durdukça ayran meşkleri çok çok çalkalanacak oralarda..
Mesela Hakkari çarşısında birine soruyorsunuz Kürtçe..
-Tu ji ku yî.?(nerelisin ?)
-Ez Ertoşîme (Ertoşlıyım)
-Ji kîjkan ? (hangilerinden ?)
-Ez Jîrkîme.(Jirki aşiretindenim.)
-êêê
-Balekîme (Baleki dalından.)
Pînyanişlisi de Heyderanlısı da, Herkilisi de, Kaşuranlısı da vb. Böyle cevap verir ..
Onlar için aşiret her şeyden önce gelir. Çünkü o başka bir köyde, başka bir kasabada, başka bir kentte yaşayabilir ama başka bir aşiret içinde yaşayamaz,başka bir aşıretten de olmak istemez.Ama Vanda ,Türkçe bilmeyen Fato kıza, kilim kursiyerime sormuştum..
-Tu ji ku yî ?
-Yalım Erez mehlesi.
Şaşırmıştım..
- Çi,çi ?
-Işılay Sagin sakok.. Donmuştum adeta..
Ama daha enteresanına birkaç ay sonra rastlamıştım.
Atölyeye yeni gelen Esmaya, sormuştum;
-Tu ji ku yî?
-Weterınêr ahurleri..
Demesi üzerine, o an bir yumruk tıkanmıştı boğazıma, hıçkıra hıçkıra ağlamamak için, başka soru soramamıştım Esmaya Esma kızım altı yıl gitti geldi bir Hanımana gibi, okuma yazma öğrendi, kilim dokudu, ailesine katkıda bulundu Fato da Esma da Hakkarideki BASKAÇEPi oluşturan oniki aşiretin karakovanı olan Ertoştandılar...
Hakkaride sol kanat (Baskaçep) olarak bildiğimiz ve on iki aşiretin KOVAN analığını yapan yüzyılların ERTOŞ köyü, bir TALAN, DEPREM, SEL, KITLIK, YANARDAĞ, ÇEKİRGE, KURAKLIK veya TSUNAMİ gibi bir felaket olmadan, plansız proğramsız, Sosyoloğ ve piskoloğlardan bî haber, DEVLETten birinin, bir gün -BOŞALTIN emrivakisi ile BOŞALTILMIŞ..Beldeden pılını pırtını kapan yollara düşmüş bazen yarı yollarda yine boşaltın diyen devlet baba yollarını kesmiş, kız kızanı kamyon kasalarında bekletmişler günlerce -bizim sınırlara giremezsinizdiye. Sonra bir kısmını kamplarda bekletmişler. Birkaçı göl kenarındaki duş bölmelerinde iki üç aile
Nihayet bir mahalle oluşturulmuş Vanda. Yalım Erez mahallesine yerleştirilmiş sevgili Ertoşlular.
Bir kısmı ise Veteriner ahırlarında, evet veteriner ahırlarıda, hem de iki üç aile bir AYGIRın veya bir damızlık BOĞAnın kaldığı bir bölmede kalmışlar yıllarca Kafesteki aslan misali..
Ertoş Beldesinin Belediye başkanı Şaban bey, bir daktilo ve bir araçtan oluşan gezici makamını bir müddet koruyabilmişsede, daha sonra mühürünü bir daha alınamamak üzere yetkililere teslim etmiş Ama haritalarda hala Uzundere yazısı yerinde duruyor
Ertoştan olma 12 aşiretin ağası, koruyucusu var. Ama, bugün bölünmüş ANAKOVAN ERTOŞİlerin şimdi birkaç ana kraliçesi var, kimi Hakkaride Doğanlıda kimi Geverde düzlükte, kimi Vandaki Yalım Erez de... Eli karnında, oğul (Şilxe) verirse bu bereketli karakovan, yeni kümesinin (şilxe) adı, yani onüçüncü aşiretin adı Yalım Erez aşireti olurmu bilmem, ama Weteriner ahurları olmayacağı kesin.Sosyologlardan, Doç. ve Prof. İsteklilerine dopdolu bir petek gibi...
Çukurca bu.. Çukurca.. Her dem Hakkaride soz sahibi, mirlerden beri. Birçok aşiretin anası. Pınyanış ve Ertoşilerin ana vatanı
Çukurcada boşaltılan pınyanış köylüleri, Hakkarinin dışına çıkmadılar Yüksekova, Xezekyan ve Hakkari merkezdeki Çeliler biribirleriyle üstünlük yarışında. Merkezdeki baskarast kökenli Sılehyanlıları bir heykeltıraş ustalığı ile şekillendiren, A. Rahman Keskin, AĞA ünvanına sahip değil ama o SILEHİler ile de kök söktürebiliyor siyasi simalara, Hakkari topraklarında..
Hele hele o yöreye etkisi ve katkısı büyük,ağalığı tartışılmaz ağa, uzun yıllar Çukurca Belediye Başkanlığı, daha sonra milletvekilliği yapmış Macit Beyin, bilgeliği, insanlığa dair felsefik yaklaşımlarını, hele hele o masmavi bakışlarının içindeki masmavi enginliği, insana sanki onu tanımadan önce bir boşlukta yaşadığı hissini veriyordu Kim ne derse desin
X X X X
Çok budadığım Çukurca notlarımın içinde aşağıdaki hikayeyi geleneklerimiz ağırlıklı olduğu için sizinle paylaşıyorum.Önceki bölümde 1974 yılında Marufandan Güzereşe yürüyerek Gelîye Tîyarêde, Şotê deresinin Zapla birleştiği yerde araba yoluna çıkabilmiştik Önceleri planlandığı gibi Çukurcadan sonraki Sereseve dağını aşarak Şivixşk, Marufa, Bılacan, Talısan, Erbuş, Ertuş köylerine ulaşabiliyordunuz. Sonbahar mevsimi ile birlikte yağışlar ve kar nedeniyle ulaşım zorlaşıp aksıyordu. Köylüler birleşmişlerdi ve zemini sağlam, kar tutmayan Şorte deresinden yol istiyorlardı ama Çukurca Belediye başkanı Macit bey (Piruzbeyoğlu) ise bu köylerin bu yolun açılması halinde ilçe ile ilişkilerinin kalmayacağını ve ilçenin içinden geçen Sereseve yolunun ise Çukurcayı haraketli ve canlı tutacağını savunuyordu. Macit Bey siyasi olarak ağır bastığı için köylüler dilekçelerini Ankaraya kadar ulaştırabilmişlerdi. Ankaradan gelen üç mühendisle ile birlikte, zamanın YSE müdürü Burhan Yenigün, araziyi ve güzergahı bildiğim için beni görevlendirmişti.
Biz Marufandan Kaniya Çûzeye ordan da Şorteye kadar yaya yürüyerek araç yoluna çıkmıştık ve daha sonra da bizi bekleyen araçla gün batımından sonra Hakkariye varmıştık.
O günler Hakkari geceleri 3-4 saatliğine ölü denilebilecek bir elektrikle aydınlatılıyordu. Ankaradan gelen misafir mühendisleri YSE misafirhanesine bırakıp, Tavşan Mahalesindeki evime dönmüştüm. Hanım ikindi üstü komşumuz Şükriye (Dağgöl) Ablaya oturmağa gitmiş ve eve yeni dönmüştü, acıktığım için de bana, mutfakta yemek hazırlığı yapıyordu. Beni özleyen oğlum Ender gelip kucağıma oturmuştu ki omuzunda bir bilye büyüklüğünde mavi boncuk nazarlığın çengelli iğne ile iliştirildiğini görünce garipseyip, mutfaktaki hanıma seslenerek,
- Yaho Xano (hanım) her Kürdün evinde senin oğlundan daha güzel 3 - 5 oğul var, senin oğlunu niçin nazar etsinlerki, bu ne kadar küçük bir nazarlık? diye takılıp, çengelli iğneyi çocuğun omzundan sökmüştüm ve çocukla şakalaşmaya başlamıştım. Hanım sofrayı sererken kapıdaki loş ışıkta valinin makam şoförü rahmetli Abdullah Besi belirdi. Biz onu içeri buyur ederken o, -Vali Beyle Burhan Bey makamda acele seni bekliyorlar, gidelim diyince hemen ayakkabılarımı giyip makam aracı olan siyah doç (dodge)a bindim. O günler Vali makamı bir memurun makamından farksızdı, kapısında yalnız Kapıcı Mustafa vardı ve ben içeri girince Vali bey ile Burhan bey 25 binlik Çukurca haritasını masaya sermiş inceliyorlardı.
Vali bey:
- Mühendisler nerede? Yoruldunuz mu?
- Onları misafirhaneye bıraktım efendim. Emriniz üzere vadiyi boydan boya inceledik.
Vali:
- Yarın onlarla görüşeceğim, gel şu haritalar üzerinde gördüklerini ve düşüncelerini bize söyle.
Haritaya eğildim. O esnada, Vali bey gülümseyip -tuu..tuu..oğluma nazar değmesin. dedi. Ben yorulup bir iş bitirdiğim için Vali beyin beni takdir ettiğini düşündüm ve -Sağ olun sayın valim demiştim.Ben haritada taşlık ve toprak zemini izah ederken, Vali bey birkaç kez oğluma nazar değmez inşaallah diye söylendi. Bende her seferinde-sağ olun diyorum, Burhan beyde bıyık altından gülümsüyordu. O loş ışıkta harita üzerinden yol yapımını anlattıktan sonra makamdan ayrıldım. Çok acıktığım için de postahanenin karşısındaki Hakkarinin tek lokantasına girdim, camekanın altındaki yemeklere bakarken eli kepçeli aşçı:
- Oooo Maşallah, maşallah Enver abêmıze nazar değmez inşaallah..
Şaşırmıştım;
- Yaho ne oluyor bu akşam, herkes niye nazar değmesin diyip duruyor?
Aşçı;
-Abê ne diyelimki, omuzundaki kocaman nazarlığa ne denilir ki!
İrkilmiştim ve omuzlarıma bakmış, sol omzumda çengelli iğne ile oğlum Enderin omzundan söktüğüm o koca nazarlığı görünce Vali beyin bana niçin birkaç kez -Maşallah nazar değmesin dediğini anlamıştım
Karnımı doyurup eve gittiğimde hanıma kızmıştım. Hanımda, -Benim suçum ne, sen oğlunun omzundan sökmüşsün o da senin omzuna iliştirmiş demişti. Yıllarca bu anımı anımsadıkça bir kez daha utanma hissi ile gülümserim...
X X X X
Özetlersek Allah burasını insanlar çölde de olsa, ovada da olsa, zorda kaldığı zaman gelip sığınabileceği bir yer diye yaratmış gibi. Çöllerin ovaların sigortası, dar günün kurtarıcısı gibi buralar... Taaa Mısırdan Yemenden, Bağdatdan insanlar kaçma gereğinde gelmiş sığınmış buralara defalarca. Bu dağlar bir Ana. Dağlar ana memesi gibi bereketli... Tokluktan da öldürmez, ama asla aç da bırakmaz bu koca koca, beyaz beyaz kafalı dağlar. Dağ diyip geçmeyin Yemenlinin, Bağdatlının Dubailinin işediği, sıcakta buharlaşıyor, havadaki oksijenle temas ede ede geliyor bu dağlara, dağların soğuk doruklarına çarpıyor, sonra da rahmet ve bereket diye yağmur olup, kar olup dökülüyor buralara. Dağ dediğin, karsız, susuz olmaz Suyun olduğu yer otsuz olmaz. Otun olduğu yer etsiz, postsuz olmaz ki
İnanmamak elde değil geçmişte güneydeki çöllerde, kımıldan, çekirgeden, susuzluktan ve kıtlıktan, insanlar kırım kırım kırıldı defalarca. Ama bu dağlardakiler tekrar tekrar yayıldı ovalara, kaç kez bilinmez.
Yarın belki akıllı olmayan birileri bir gün kırmızı düğmelere basarak insanları bir kez daha felaketlere götürmekten kaçınmazlar, lakin kaçacak yerleri olmayanlar kırılır ama bu dağlarda ki insanlar, örümcekli mağaraların kuytu diplerinde yine yüzyıllarca sonra, eğri büğrü de olsa, yamuk yumuk da olsa kendisini, insanlığı tazeliyebilir. Dünyadaki yükseklerde, tabi ki Hakkari dağlarında da.O fakir halleri ile bir Ziyanışlının, Bılêcanlının, Talısalının, Seranilinin Hırkaşlının, Deştanlının ne kadar halkını seven, misafirperver, fedakar cefakar ve ifade edemiyeceğim meziyetlere sahip olduğunu, okul yüzü görmedikleri halde aydınım diyenleri ceplerinden çıkarabilecekleri kadar bilinçli olduklarını biliyorum. Semedardan o zemheri sıcağında, üç günde sırtlarındaki meşklerle (tuluk) getirip ve misafirlerine ikram ettikleri o Fransız şampanyaları lezzetindeki meşk ayranlarndan içmek bir daha bana nasip olmayacak gibime geliyor. Ama Geveroklar, Çarçelanlar, Geraşinler, Semedarlar ve Çelê dûgûh dağları yerlerinde durdukça ayran meşkleri çok çok çalkalanacak oralarda..
Bir Çukurcalı Ziyanışlı olarak her üç yazını okudum oralarda geçen çocukluğumu hatırladım, kalemine, yüreğine sağlık.
Yanıtla (1) (0)Enver abinin omzundaki nazarlığa demiyorum. Yazısının güzelliği ve kalitesine, halk bilimindeki ustalığına ve kültürüne aşinalığına...yazılarını gerçekten ilgiyle ve hiç sıkılmadan okuyorum. Hele mizahi yönüne diyecek laf bulamıyorum. Kalemine, zihnine, bilgeliğine ve yüreğine sağlık...
Yanıtla (0) (0)çok değerli enver bey gerçekten bu üç yazınızıda okudum bir çukurcalı olarak hem hüzünlendim hemde mutlu oldum ayrıca ağamızın gençlik fotoğraflarını çok merak ediyordum.o merakımda sona erdi...tekrar teşekkür ederken allah size uzun ömürler versin diyorum.çünkü toplumun sizin gibilerine ihtiyacı vardır.saygılar
Yanıtla (0) (0)ben çel doğumlu yüksekovada yaşayan bir vatandaş olarak hem duygulandım hem de gerçekten sizi gıptayla karşıladım. gerçekten insanın tarihini öğrenmesinden daha güzel bi şey yok.hayat telaşında bazen unutabiliyoruz geçmişimizi ama değerlerimizden asla taviz vermeyi de düşünmüyoruz... çok sağolun...
Yanıtla (0) (0)sen bir tarihsin gerçekten okuyunca çok mutlu oldum.ben istanbuldan yazıyorum...eski düğünlerde ne giydiklerinide macit beyin damatlık oğlunda gördük.tekrar eline yüreğine sağlık.....
Yanıtla (0) (0)kulturumuzu ve yerel tarihimizi herkesin sayin enver ozkahraman gibi yeni nesilere aktarmak bir gorevdir ve bu vesileyle sayin envere sonsuz tsk ler izinde yuruyecek aydinlarimiza aydinlik olmasini temeni ederim her kesin kendi yaraticiligyla halkimiza biraz katki sagliyacagini temeni ediyorum saygilar
Yanıtla (0) (0)Göçler,sürgünler,gönülsüz çıkılmış her yolculuk insandaki aidiyet duygusunu yok ettikçe,kişinin ve toplumların kaçınılmaz yalnızlığı başlıyor.Beri yanda yeni yere ve kültüre uyum sağlama çabası.. Yalım Erezli diye kendisini tanımlayan Çukurcalı emekçi kız için yenii dünyası artık Bostaniçidir,yalım erezdir.Belkide en çok ilmek ilmek dokuduğu kilimidir.Ertoşi aşiretinin zengin ve bir o kadar geleneksel (feodal ) kültürüyle,yeni yaşamını bütünleştirme çabasında ne kadar mutlu olcaktır bilinmez ama? Sizin bir fotoğrafçı,yazar ve bana göre coğrafya bilimine hakim biri olarak geçmişe dair anılarınızı bir toplumun geçmişini anlamamız açısından bizlerle paylaşmanız ne güzel.. Tesadüfen okuduğum yazınızda benim için hep merak konusu olan Çukurca'yı biraz daha yakından tanıdım.Ellerinize sağlık. Dersimli
Yanıtla (0) (0)Enver Bey! selam ve sebgilerimizi iletir.Hakikaten sosyal gerçeklikleri dile getirmesi ve bizi zaman tüneline daldırması çok anlamlı...Kendisinin birçok yönünü tanımakla birlikte genel anlamda çok iyi tanıyan ve uzun yıllar yanında çalışan biri olarak yazılarını memnuniyetle okuyor...ve seviniyoruzzz.. ... Gerek Üniversite de okurken gerekse de tüm yaşamamızı katkılarını hiçbir zaman unutmaz..şükran ve minnet duygulaımızı iletmeyi bir yükümlülük kabul ediyorum...> Kendisini her zaman "AĞABEY" olarak görüyoruz..
Yanıtla (0) (0)Öncelikle yazinizi her zamanki gibi heyecanla okudugumu belirtmek isterim. Okudugum her cumlede kendi kulturume dair seyler kesfetmek,bunlari baska yerde okuma firsati olmayan yeni nesilden biri olarak beni cok sevindiriyor. Yakindan tanima firsati buldugum, yasadiklariyla toplumumuzun yakin donem tarihin birer tanigi ve sanigi olan, yasama dair en guzel seyleri hakeden Ertosililer bizlere bircok yonuyle tarihsel sorumlulugumuzu birkez daha hatirlatiyor.Sizin yazilarinizla belleklerimiz durulaniyor... Yureginize, ellerinize saglik...
Yanıtla (0) (0)HOCAM siz gerçekten de hakari kültürünü gerek fotolarınızla gerek yazılarınızla ölümsüz kılıyorsunuz, tebrik ederim...
Yanıtla (0) (0)enver amca yazıyı okuyunca her zamanki gibi duygulandım. bu yazınızda diğer yazılar gibi mükemmel sizin sayenizde insanımı ve kültürümü tanıyorum.iyiki varsınız saygılarımla
Yanıtla (0) (0)enver bey ben de billiyorum sizde biliyorsunuz ki klasikleşmiş laflara(sözlere) gerek yoktur. yine her zaman ki gibi mükemmel bir yazı yazmışsınız bize biz olduğumuzu hatırlattığın için sana minnettarız saygılarımla çukurca (çel) gençliği reco
Yanıtla (0) (0)ENVER ABİ RESİMLERİ NERDEN ALDIN BİLMİYORUM AMA İÇLERİNDEN BİRİ DEDEM BİRİDAYIM 1İ DE AMCAM.RESİMLERİ AMCAMA GÖSTRİNCE DUYGULANDI.YAZILARINI BİRLİKTE TAKİP EDİYORUZ OKUYURUZ.B.DEVMNI DİLİYORUM
Yanıtla (0) (0)İLK VE ORTAOKUL RESİMLERİMİZİN TAMAMINI ENVER ABİDE ÇEKTİRİRDİK ÇÜNKÜ BİR ONU BİLİRDİK BU GÜNDE KENDİ KÜLTRÜMÜZÜ ONDAN ÖĞRENİYORUZ İYİ Kİ VARSIN HEP VAROLASIN
Yanıtla (0) (0)Üreten ellerine,insanlığın bütün evrensel değerlerini yaşatan yüreğine,her zaman korkusuzca doğruyu haykıran diline sağlık Enver Amca.
Yanıtla (0) (0)sizi yürekten kutluyorum enver bey allah sizi ve kaleminizi başımızdan eksik etmesin...
Yanıtla (0) (0)biz talisanliyız geverdeki sılhedin venesedinin de istekleri bir x5 değğil 15 tane kasa karışık sebze,
Yanıtla (0) (0)AŞİRET DEDİĞİN BÖYLE OLURRRR ÇELİ SELİM
Yanıtla (0) (0)Çukurca ile ilgili fotoğraf ve yazıları değerli buldum ama Çukurca,yı aşiret ve bey babalarla anmak bana doğrusu üzücü geldiği gibi böylede anılmak istemiyoruz.bölgede çukurca,dan daha fazla göç veren yerleşikler varmı hepimiz aşiret fedaisi gibi gösterilmek hiç hoş görünmüyor.gösterilenlerin dışında nice aslanlar o ÇELLE,DE
Yanıtla (0) (0)böyle geçmişe dair fotoların anıların birileri düşünceli birileri tarafından o halka sunuluyorsa bu güzel ve takdir edilecek bir olaydır....enver abi bir yükseklovalı olarak çok tşk ederim....
Yanıtla (0) (0)amca ben ugur yahya özbilgenin oglu babamı resmini görünce cok duygulandım sana cok tşk ederim calışmalarında başarılar diler elrinden öperim
Yanıtla (0) (0)Bu yazıyı, yazan Enver Hocaya gerçekten helal olsun, ağzına, yüreğine kalemine sağlık. Amed'den binler selam ve hürmetler.
Yanıtla (0) (0)SENIN BEY BABA DEDIGIN INSAN YILLARDIR AŞİRETİNE VE AYRICA KÜRT HALKINA HİZMET ETMİŞ BIR INSANDIR. LUTFEN BİRAZ SAYGILI OLALIM CANIM. İNSANLARI TANIMADAN YARGILAMAYALIM. CUKURCAYA BOYLE INSANLAR LAZIM.
Yanıtla (0) (0)ewet bey ağa dediğimiz birey halka çok hizmet etmiştir.diğer ağalardan farkı budur hayatına çok şeye feda etti...o da başkaları gibi yapabilirdi kendi çıkarını düşünebilirdi ama yapmadı şerafli haysiyetliydi...onun için yorum yazarken düşünerek yazın öyle gelişi güzel yazmakta olmaz..saygı çerçevesini taşırmadan..allah MACİT beye uzun ömürler versin
Yanıtla (0) (0)enver bey sizin bahsetikleriniz çukurcaya ve hakkariye çok yararı dokunmuştur
Yanıtla (0) (0)o sizin bahsettiğiniz insanlar varya hiç çukurca halkına bi yararı olmamiştır.yıllardır herşey onların elinde olduğu halde.ve sedece kendilerine yararlı olmuşlardır. kendi halkını yanlız bırakmışlar gerci çukurca halkının onlara ihtiyacı yoktur.bi dönem millet vekilliği vapmışlar ama hiç bi şey yapmamışlar
Yanıtla (0) (0)yüzyılların ezilmişliğini bagrında buyuten halkın bir kronolojık sıramlama gutmeden ezbere bıldgı bır destan gıbır ertoşi olmak kuralsızlgın sevdasına kapılan bır Mahmed piran olurum bazen yada Şerefanım mütemadiyen açan kış çiçeği bigi...
Yanıtla (0) (0)