Ne domates üreticisi memnun ne de emekçi

DİYARBAKIR - Diyarbakır'ın Bismil İlçesinde yaklaşık 50 derece sıcaklık altında günde 12 saat boyunca çalışan kadınlar, emeklerinin "karşılığı" olarak aldıkları 30 TL yevmiye ile ailelerini geçindirmeye çalışıyor.

Pazar ve marketlerde kilosu 1 TL civarında satılan domatesin 20 kilogram ağırlığındaki kasasını sadece 4 TL'ye satan domates üreticileri ise zarar ettiklerini belirtiyor.

Kadın emekçiler haklarını alamadıklarından yakınırken, domates üreticileri ise zarar etmekten dert yanıyor.

Aşırı sıcaklardan korunmak için yüzlerini kapatarak, sıkı giyinen tarım işçileri, aşırı sıcaklıklardan kaynaklı zaman zaman rahatsızlandıklarını da dile getiriyor.

Yılda sadece iki ay tarlada çalışmak için iş bulabildiklerini belirten Sükran Özgüç, "Günde 12 saat boyunca aşırı sıcakların altında 30 TL karşılığında çalışıyoruz. İş bulamadığımız için tarlada çalışmak zorunda kalıyoruz" ifadeleriyle içinde bulundukları zor koşullara dikkat çekiyor. 

Yoksulluğun nedeni 90'lı yıllarda yaşanan göç

Daha önce pamuk tarlasında çapada çalıştıklarını anlatan Fehime Ete ise, tarım işçilerinin emeğinin sömürüldüğünü belirtiyor. Sabahtan akşama kadar gölgede oturan işçi çavuşlarının işçi başına 5 TL aldığını belirten Ete, iş sahibinden hakkını alan işçi çavuşunun işçilerden de para almasının haksızlık olduğunu dile getiriyor. Bölgede yaşanan yoksulluğunun nedeninin 1990'lı yıllarda yaşanan savaş ve zorunlu göç olduğuna dikkat çeken Ete, "Bizim bugün tarlalarda çalışmamızın sebebi 90'lı yılların yarattığı savaşın sonucudur. Herkesin kendi bir düzeni vardı. Kendi tarlası, uğraştığı bir işi vardı" dedi. 

Domates tarlasında adı kadar dertli 65 yaşındaki Xemê Ana

Başka iş olmadığı için domates tarlasında çalışmak zorunda kaldığını belirten bir diğer emekçi Bedia Gökalp, ter ve sıcaklıklardan zaman zaman nefes almaktan bile zorlandıklarını belirterek, tarlada çalışmaktan başka hiçbir geçim kaynaklarının olmadığını söyledi. 10 çocuk annesi Gökalp, "Yılda sadece üç ay çocuklarıyla çalışıp geri kalan 9 ay ise evde boş oturuyoruz. Bölgede çalışabilecek iş alanları yok iş olmadığı için tarlada çalışmak zorunda kalıyoruz" dedi. İsmini yaşadığı acılardan alan ve Türkçe anlamı dert olan, yaşına rağmen tarlada çalışmak zorunda kalan Xemê Ete (65) ise yaklaşık 50 derece sıcaklıktan kaynaklı baygınlık ve rahatsızlık geçirdiğini belirterek, "Önceki gün tarlada domates toplarken fenalık geçirdim, iş yapamadığım için işçilere su ve ihtiyaçlarını taşıyorum" diye konuştu. 

20 kg domates kasası 4 TL

Mevcut koşullardan yalnızca emekçi kadınlar değil, üreticiler de rahatsız. Ektikleri domateslerden ciddi zarar ettiklerini bu yüzden çalışanlarının hakkını bile veremediklerini belirten tarla sahibi Vejdi Gökalp, üreticinin koşullarını şöyle anlattı: "Biz bu tarlayı icare tutuk. Yaklaşık 100 bin TL masrafımız var. Şu ana kadar topladığımız domateslerle masrafımızı çıkarmış değiliz. Yaklaşık 20 kg ağırlığındaki bir domates kasasını sadece 4 TL'ye satıyoruz. Bu kasa kış mevsiminde satılsa 50 TL değerinde olur. Ama şuan hiç para etmiyor. Bu işten de kar kalmadı. Artık zarar ediyoruz." 

'Seracılar kar ediyor'

Domatesten kar elde edenlerin kışın domatesleri pahalıya satıp para kazanan seracılar olduğuna dikkat çeken Gökalp, "Biz 300 kasa domatesi sadece 1000 TL ye satıyoruz. Bunun nakliyesi, işçisi ve yaptığımız masrafları hesapladığımız zaman ciddi zarar ediyoruz. Bunca emeğimiz boşa gidiyor. Tarlada bıraksak olmuyor, toplasak zarar ediyoruz. Biz de ne yapacağımızı bilmiyoruz. Domateslerin fiyatı el yakarken, bizim domatesler çıkınca saman kadar değeri kalmıyor" diye konuştu.