İnci kefali yok oluyor

VAN - Dünyada sadece Van Gölü havzasında yaşayan ve gölde yaşayabilen tek balık türü olan inci kefali, Mayıs-Haziran aylarında göç ederek yumurta bıraktığı Muradiye'deki Bend-i Mahi Çayı'ndan HES'ler nedeniyle debinin düşmesiyle yok olma tehdidi altında. Son birkaç yıldır inci kefalinin renk ve tadında değişiklikler görüldüğü tespit edilirken, çayın seviyesinin düşmesi ve oksijenin azalmasından dolayı binlerce inci kefali yumurta bırakamadan ölüyor. Yumurtalar suya bırakıldığı kimi zamanlarda ise su seviyesinin düşmesi ile milyonlarca larva, küçük göletlerde yok oluyor. 

'Çay ölü balık akıyor'

Muradiye'de yaşayan yurttaşlardan Şahabettin Uca, son yıllarda inci kefalinin soyunun tükenme tehdidi altında olduğunu, ancak buna kimsenin "dur" demediğini ifade etti. İnci kefalinin ilçede geçmiş yıllarda ticareti yapılarak ciddi bir gelir kaynağı olduğunu, ama son yıllarda HES'lerin kurulmasıyla halkın bile yiyemediğini söyleyen Uca, "Her şey gözler önünde. İnci kefalinin neslini avcılık değil HES ve su seviyesinin düşmesi olarak görüyoruz. Su seviyesi düştüğünde küçük göletlerde kalan milyonlarca yumurta ve yavru balık, suyun ısınması ile ölüyor" dedi.

'Yetkililer seyirci kalıyor' 

Son yıllarda artan balık ölümlerinden dolayı piknik alanı olarak kullanılan Bend-i Mahi Çayı kenarının kokudan geçilemez bir hal aldığını dile getiren Uca, "Geçmişte, inci kefalinin yumurta bırakma dönemi tamamlandığında baraj kapakları açılarak güçlü su ile derede kalan yavru ve yumurtaların Van Gölü'ne gitmesi sağlanırken şimdi onun bile yapılmadığını görüyoruz. Bizler yetkililerin bu duruma duyarsız kaldığını düşünüyoruz. Bu duruma bir an önce çare bulunmazsa birkaç yıla kadar Bend-i Mahi Çayı'nın kuruyup, inci kefalinin de neslinin tükeneceğine inanıyoruz" uyarısında bulundu.

'Koruma adı altında inci kefalinin nesli tüketiliyor'

Bir diğer yurttaş Suat Yavrutürk ise her yıl av yasağı ile inci kefalinin korunmaya çalışıldığını, avcılık y-yapanların cezalandırıldığını, ancak suyun tükenmesine sebep olanların cezasız kaldığına dikkat çekti. Tüm insanlığa ve doğaya ait olan derelerin, birilerinin çıkarlarına kurban edildiğini vurgulayan Yavrutürk, derelerinin rant kapısı olarak peşkeş çekildiğini dile getirdi. Doğalarının yok edilmesine birebir tanık olduklarının altını çizen Yavrutürk, Yaşadığımız coğrafyayı en iyi takip eden sıradan insanlar olarak, tespitimiz bu denli inci kefali ölümünün HES'ten sonra ve dere yataklarından kum alındıktan sonra yaşandığını gördük. HES'in üretimi deredeki suyun akıntısını yavaşlatarak sudaki oksijen ve doğal dengeyi değiştirdiğini ve inci kefalinin yumurtayı bırakıp döllemeyi yapabilmesi için ihtiyaç duyduğu kumu bitirdiğini çok iyi biliyoruz. Yetkililer, kişilerin çıkarını değil toplumun tarihi mirasını korumalı" ifadesinde bulundu.

REMZİ SOLMAZ / DİHA