Rus jetini düşürdük, şimdi ne olacak?

Bir ay kadar önce, 3 Ekim’de Rusya Genelkurmaya Başkanı Viktor Bondarev şöyle bir açıklama yapmıştı: “Savaş jetimiz Kuzey Suriye’de bir kombat misyonu yürütüyordu. Hava yoğun ve bulutluydu. Tam Türkiye sınırından geçerken jetteki alarm bir uçaksavar sistemi tarafından hedef alınıldığı uyarısında bulundu. Pilot o saniye bir anti-misil manevrası yaptı. Ve jet bir miktar Türk hava sahasına girdi. Bunu açıkça kabul ediyoruz.”

O vakit Başbakan Davutoğlu ne demişti: “Türkiye ve Rusya arasında böyle bir gerginlik yok. Bu bir hataydı. Türkiye’nin sınırlarına saygı gösteriyorlar ve bu bir daha tekrarlanmayacak.”

Ne oldu? Rus jeti, hava sahamızı ihlal ettiği gerekçesiyle bu kez Türk jetleri tarafından vuruldu, düştü. Pilotlar paraşütle atlamayı başardı ama akıbetleri bilinmiyor.

1 ay önce “Açıkça kabul ediyoruz ki, Türk hava sahasını ihlal ettik” diyen Rusya, bu kez “Jetimiz 6 bin metrede uçuyordu ve Türk hava sahasını ihlal etmedi” dedi.

Üstüne üstlük TSK’nın söylediği gibi Türk jetleri aracılığıyla değil, yerden açılan ateş sonucu düştüğünü iddia ettiler.

İlginç bir durum, diyeceğim. Diyemiyorum. Zira ilginçten öte tedirgin edici bir durum. Son derece.

60 yıldır ilk kez bir NATO ülkesi bir Rus uçağını düşürdü. Şakası yok.

**

TSK’ya yakın kaynaklarla görüştüğümde Rus jetinin kesinlikle hudut ihlali yaptığını, ihlalin 17 saniye sürdüğünü işittim.

Ama bu ilk defa olmuyor.

Rusya ile daha 1 ay önce yaşandı işte.

Emekli bir üst düzey asker şöyle anlatıyor: “Örneğin Ege’de de çok sık yaşanır. Nota verirsin. Sonra sen onların hududunu ihlal edersin, onlar nota verir. Böyledir bu iş. Peki daha önce bir Suriye uçağını, şimdi ise bir Rus uçağını niye düşürdük diyeceksiniz. Burada iki kez değiştirilen angajman kurallarını gözden geçirmek gerek. Eskiden angajman kuralı hava araçlarının hududa 5 km’den fazla yaklaşamaz şeklindeydi. Suriye kriziyle bu kurallar değiştirildi, Rusya’nın devreye girmesiyle bir kez daha değiştirildi. Ama yine de niye daha önce vurmadığın jeti şimdi vuruyorsun? Ya da niye Ege’deki tavrını burada da sürdürmüyorsun? Sorularını sormak meşrudur. Çünkü askere Suriye sınırındaki angajman kuralları ihlal edildiğinde vuracaksın talimatı kesin olarak verilmiş belli ki.”   

**

Peki şimdi ne olacak?

Kriz büyümeden kapanabilir.

Ya da… Kriz büyüyebilir.

Hangisinin olacağını tahmin etmek için emarelere bakmak lazım.

Rus medyasının ilk refleksi meseleye sakin yaklaşmak olmuştu. Fakat öğlene doğru gelen bir video ile tavır değişti. Sözkonusu video düşürülen jetin pilotlarından birini yüzü kanlar içinde hareketsiz yatarken gösteriyor.Lazkiye diyalektiyle konuşan ve El Nusra Cephesi’ne mensup olduğu tahmin edilen bir grup pilotun etrafına toplanmış, mutluluk ‘tekbir’leri getiriyor.

Bu videonun Rusya’nın atacağı adımlara etkisi olacaktır, şüphesiz.

Suriye operasyonlarında çok daha agresif davranacaktır. Özellikle Türkmenler için hayat daha da zorlaşacaktır.

Rusların da bulduğu ilk fırsatta bir Türk jetini düşüreceğini tahmin etmek de yüksek jeopolitik bilgisi gerektirmiyor.

Kriz başka ‘stratejik derinliklere’ de sıçrayabilir tabii.

Türkiye’nin Suriye üstündeki inisiyatifi Rusya’nın dahil olmasıyla son derece daralmıştı. ABD ve Rusya’nın sürtüşmesi Türkiye’ye bir alan açabilecekti. Amma velakin bu ihtimalin kuvveti artık Rus jeti olayını ABD’nin nasıl yorumlayacağına daha doğrusu yorumlamak isteyeceğine bağlı.

Her şekilde ‘Bir bu eksikti’ dedirten bir dertle daha karşı karşıyayız.

EZGİ BAŞARAN / RADİKAL