HRW: İsrail Gazze ve Lübnan'da beyaz fosfor bombası kullandı

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) dün (12 Ekim) yaptığı açıklamada İsrail'in Gazze ve Lübnan'daki askeri operasyonlarda kullanımı yasak olan beyaz fosfor bombası kullandığını duyurdu.

Örgüt, sırasıyla 10 ve 11 Ekim 2023 tarihlerinde Lübnan ve Gazze'de çekilen, Gazze limanı ve İsrail-Lübnan sınırındaki iki kırsal bölge üzerinde topçu ateşiyle beyaz fosfor patlamalarını gösteren videoları doğruladı.

"Ulusulararası insancıl hukuku ihlal ediyor"

İşaretleme, sinyalizasyon ve gizleme amacıyla ya da insanları ve nesneleri yakan yangınlar çıkarmak için bir silah olarak kullanılabilen beyaz fosfor, insanları ciddi şekilde yakabilen ve çevredeki yapıları, tarlaları ve diğer sivil nesneleri ateşe verebilen önemli bir yangın çıkarıcı etkiye sahiptir.

HRW açıklamasında, "Dünyanın en yoğun nüfuslu bölgelerinden biri olan Gazze'de beyaz fosfor kullanımı sivillere yönelik riski artırmakta ve uluslararası insancıl hukukun sivilleri gereksiz yere riske atma yasağını ihlal etmektedir" uyarısında bulundu.

Beyaz duman ve sarımsak kokusu

Konuyla ilgili açıklama yapan HRW Ortadoğu ve Kuzey Afrika Direktörü Lama Fakih, "Beyaz fosforun sivillerin yaşadığı kalabalık bölgelerde kullanıldığı her durumda, dayanılmaz yanıklara ve ömür boyu sürecek acılara yol açma riski yüksektir. Beyaz fosfor, evleri yakabileceği ve sivillere korkunç zararlar verebileceği kalabalık kentsel alanlarda havadan patlatıldığında hukuka aykırı bir şekilde ayrım gözetmez" dedi.

Örgüt, videoyu inceleyerek Gazze'nin limanında çekildiğini doğruladı ve saldırıda kullanılan mühimmatın hava patlamalı 155 mm beyaz fosforlu top mermileri olduğunu tespit etti. HRW, yoğun beyaz duman ve sarımsak kokusunun beyaz fosforun özelliklerinden olduğunu da belirtti.

İsrail, Lübnan sınırında da kullandı

HRW, ayrıca 10 Ekim'de İsrail-Lübnan sınırına yakın iki yerden çekilmiş iki videoyu da inceledi. Her ikisinde de 155 mm'lik beyaz fosforlu top mermilerinin duman perdesi, işaretleme veya sinyalizasyon amacıyla kullanıldığı görülüyor.

"Beyaz fosfor atmosferik oksijene maruz kaldığında tutuşur ve oksijensiz kalana veya tükenene kadar yanmaya devam eder. Kimyasal reaksiyonu yoğun ısı (yaklaşık 815°C/1.500°F), ışık ve duman yaratabilir."

"Temas halinde beyaz fosfor, yağda ve dolayısıyla insan etinde yüksek oranda çözünebildiği için insanları termal ve kimyasal olarak kemiğe kadar yakabilir. Beyaz fosfor parçaları tedaviden sonra bile yaraları daha da kötüleştirebilir ve kan dolaşımına girerek çoklu organ yetmezliğine neden olabilir. Pansuman yapılmış yaralar, pansumanlar çıkarıldığında ve yaralar yeniden oksijene maruz kaldığında yeniden alevlenebilir. Nispeten küçük yanıklar bile genellikle ölümcüldür. Hayatta kalanlar için, geniş yara izleri kas dokusunu sıkılaştırır ve fiziksel engeller yaratır. Saldırının yarattığı travma, ardından gelen acı verici tedavi ve görünümü değiştiren yara izleri psikolojik zarara ve sosyal dışlanmaya yol açar."

Örgüt, Gazze'de nüfusun yoğun olduğu bölgelerde beyaz fosfor kullanılmasının, uluslararası insancıl hukukun sivillerin yaralanmasını ve hayatını kaybetmesini önlemek için mümkün olan tüm tedbirleri alma şartını ihlal ettiğini söyledi.

İsrailli yetkililer, beyaz fosfor kullanıp kullanmadıkları konusunda yorum yapmadı.

İsrail daha önce de kullanmıştı

İsrail ordusunun 2009 yılı da dahil olmak üzere Gazze'deki önceki çatışmalarda da beyaz fosfor bombası kullandığını hatırlatan HRW, "İsrail, hava patlamalı beyaz fosfor mühimmatlarının nüfusun yoğun olduğu bölgelerde istisnasız tüm kullanımını yasaklamalıdır" çağrısını yaptı.

Sivil alanlarda havadan atılan yangın çıkarıcı silahlarla yapılan saldırılar, Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi'nin (CCW) III. Protokolü kapsamında yasaklanmıştır. Protokol karadan fırlatılan yangın çıkarıcı silahlar için daha zayıf kısıtlamalar içermekle birlikte, her tür yangın çıkarıcı silah korkunç yaralanmalara yol açmaktadır.

Filistin 5 Ocak 2015'te, Lübnan ise 5 Nisan 2017'de Protokol III'e katılırken İsrail henüz onaylamadı.

Fosfor bombası hakkında

Beyaz fosfor bombası, savaş suçu kapsamına giren kimyasal bir silah. Beyaz fosfor olarak da anılan patlayıcı, infilak ettikten sonra yanarak havadan yere doğru iniyor. Dumanıyla perdeleme işlevi gören fosfor bombası, 155 milimetrelik top mermisi patladığında oksijenle temas kurarak ateş alıyor. Bu ateş, geniş bir alanı kaplıyor.

Yerde de patlamalar meydana geliyor. Fosfor bombasının çıkardığı dumana maruz kalanlar boğuluyor. Vücut, cilt altından içten dışa doğru yanıyor ve yanma durdurulamıyor. Beyaz fosfor yalnızca yakıcı değil, böbreği ve karaciğeri de etkiliyor. Organ yetmezliğine neden oluyor ve ölüme yol açıyor.