Hakkâri'de kaç meteoroloji istasyonu bulunuyor?

Toplam 2.058 meteorolojik gözlem istasyonuna sahip ülke genelinde, Hakkâri'de yalnızca 8 istasyon bulunuyor. Bu durum, zorlu coğrafi koşullar ve dağlık araziye rağmen, ilin hava durumu izleme altyapısının sınırlı kaldığını gösteriyor.

MGM'nin "Meteorolojik Gözlem Sistemleri İllere Göre Dağılımı" raporunda yer alan verilere göre, Hakkâri'nin gözlem ağı ağırlıklı olarak otomatik sistemlere dayanıyor. İlde şu anda faal olan istasyonlar şöyle dağılıyor:

• Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu (OMGİ): 5 adet – Temel hava parametrelerini (sıcaklık, nem, rüzgar) sürekli izleyen ana sistemler.
• Hava Alanı Meteoroloji Gözlem İstasyonu (HOMGİ): 1 adet – Uçuş güvenliği için havalimanı odaklı ölçümler.
• Deniz Meteoroloji Radarı (D-RADAR): 1 adet – Deniz ve kıyı etkilerini tarayan radar.
• Meteoroloji Radarı (RADAR): 1 adet – Yağış ve fırtına takibi için kullanılan gelişmiş radar.

Rapor, ildeki istasyonların 1949'dan itibaren nasıl evrildiği konusunda detaylı yıllık eklemeleri belirtmese de, toplam sayının 2023 itibarıyla sabitlendiği görülüyor. Bu sınırlı yapı, Hakkâri'nin yüksek rakımlı ve kar örtülü günlerin yoğun olduğu iklimini tam anlamıyla izlemeyi zorlaştırabilir; örneğin, radyosonde (balonla üst hava ölçümleri) veya TGS (Terminal Gözlem Sistemi) gibi ileri seviye ekipmanlar ilde mevcut değil.

Hakkâri neden geride kalıyor?

Türkiye genelinde meteorolojik gözlem ağı, OMGİ'lerin hakimiyetiyle (1.717 adet) şekilleniyor. Ülke çapında HOMGİ'ler 76, DOMGİ'ler (Deniz Gözlem İstasyonları) 90 ve radar sistemleri ise sınırlı sayıda (toplam 20) yer alıyor. Bu, ulusal ortalamada her 81 km²'ye bir istasyon düşecek şekilde geniş bir kapsama işaret ediyor. Ancak Hakkâri gibi doğu illerinde bu oran, coğrafi zorluklar nedeniyle düşüyor.

Aşağıdaki tablo, Hakkâri'yi ulusal toplam, yoğun nüfuslu batı illeri (İstanbul ve Ankara) ile Doğu Anadolu'daki komşu iller (Van, Erzurum, Ağrı) açısından kıyaslıyor. Veriler, MGM'nin 2023 sonu istatistiklerine dayanıyor:

Karşılaştırmadan görüldüğü üzere, Hakkâri ulusal ortalamanın oldukça altında kalırken, batı illeriyle kıyaslandığında dramatik bir fark var: İstanbul'un 64 istasyonu, megaşehir trafiği ve iklim risklerini yönetmek için tasarlanmışken, Hakkâri'nin 8 istasyonu dağlık arazideki seller, kar fırtınaları ve tarımsal etkileri sınırlı izleyebiliyor. Bölgesel olarak ise Erzurum'un 39 istasyonu, Hakkâri'yi %388 geride bırakıyor; bu, Erzurum'un üniversite ve lojistik merkezleri sayesinde daha fazla yatırım aldığını düşündürüyor. Komşu Ağrı ise benzer zorluklar yaşıyor, ancak Hakkâri radar altyapısında bir adım önde.

Daha fazla istasyon zamanı geldi mi?

Hakkâri'nin meteorolojik altyapısındaki bu seyreklik, özellikle kış aylarında uzun süreli kar örtüsü (yıllık ortalama 112-125 gün) ve ani hava değişimlerinin hakim olduğu bir bölgede kritik öneme sahip. Sınırlı OMGİ'ler, erken uyarı sistemlerini zayıflatabilir; örneğin, 2023'teki sel olaylarında veri gecikmeleri yaşanmıştı. MGM yetkilileri, raporunda ulusal ağı genişletme eğilimini vurgulasa da, doğu illerine yönelik spesifik yatırımlar sınırlı kalmış görünüyor.

Uzmanlar, Hakkâri gibi yüksek riskli illere en az 10-15 ek OMGİ ve bir radyosonde istasyonu eklenmesini öneriyor. Bu, tarım, hayvancılık ve turizm sektörlerini korurken, iklim değişikliği verilerini de zenginleştirebilir. MGM'nin gelecek raporları, bu yönde adımlar atılıp atılmadığını aydınlatacak.