Basın Kartı Yönetmeliğinde yürütmenin durdurulması kararı kalktı

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Danıştay 10. Dairesinin Basın Kartı Yönetmeliği'ne ilişkin yürütmenin durdurulması kararını Cumhurbaşkanlığına bağlı İletişim Başkanlığının itirazıyla kaldırdı.

Kurul gerekçesinde, basın mesleğini sürdürmek için basın kartının zorunlu bir kart olmadığını, basın kartının basın hürriyeti ile ilişkili olmakla birlikte doğrudan bağlantılı olmaması nedeniyle kartın habere ulaşma ve haber verme konusunda avantaj sağlamadığını ifade etti.

Karta ilişkin usul ve esasların, bu kartın verilmesi ve iptaline ilişkin hükümlerin, doğrudan basın hürriyetinin özünü ilgilendirdiğinden bahisle kanunla düzenlenmesi gerektiğinden söz edilemeyeceğini belirten Kurul bu hususta Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığının düzenleme yapma yetkisinin olduğuna karar kıldı.

Kurul, yürütmeyi durdurma isteminin esası hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Danıştay 10. Dairesine gönderilmesine karar verdi.

Buna göre söz konusu yönetmelik bir karar çıkana kadar karar öncesindeki şekliyle uygulanmaya devam edecek.

Meslek örgütleri: Yıpranma hakkının zorunlu önkoşulu

Yürütmesi durdurulan yönetmeliğin davasını açan Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti ve Türkiye Foto Muhabirleri Derneği, kararla ilgili yaptıkları açıklama “Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun gazetecilik mesleğini yapmak için zorunlu bir kart olmadığı ifadelerine katılmakla beraber ‘basın kartının basın hürriyeti ile ilişkili olmakla birlikte doğrudan bağlantılı olmaması’ gerekçesine katılmıyoruz. Zira basın kartı gazetecilere çeşitli mesleki kolaylıklar sağlamanın yanı sıra gazetecilerin sosyal güvencesi yıpranma hakkının zorunlu önkoşulu olduğunu hatırlatmak isteriz” dedi.

Ne olmuştu?

Türkiye’de basın kartını Başbakanlığa bağlı Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü yani devlet veriyordu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi sonrası bu yetki İletişim Başkanlığı'na devredildi.

14 Aralık 2018'de yönetmelik değiştirildi. Yürürlüğe giren Basın Kartı Yönetmeliği 1947’den sonra düzenlenen 14. basın kartı yönetmeliğiydi.

Verilen kartın rengi turkuaz oldu. Sarı basın kartları iptal edildi. Sarı basın kartı olanların yeniden başvuru yapılması istendi. Ancak bu evrede basın kartı taşıyon yüzlerce gazeteciye yeni basın kartı çıkartılmadı. İletişim Başkanlığı çeşitli gerekçelerle ya basın kartlarını iptal etti ya da hala kartların basımını bekletiyor.

Bu sırada Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) Basın Kartı Yönetmeliği'nin Anayasa ve yasalara aykırılık içeren maddelerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Danıştay'da Şubat 2019'da dava açtı. Başvuruda yönetmeliğin, basın ve ifade özgürlüğüne aykırılık içeren, yasalarla çelişen ve idareye, ilgili yasaların sınırlarını aşan yetkiler veren altı maddesinin iptali istendi.

Bunun üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK), İletişim Başkanlığı'nın "basın meslek onurunu zedeleyecek işler yaptığı/yapması", "milli güvenlik ya da kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması" ile "bunları alışkanlık edindiği/edinmesi" gibi gerekçelerle basın kartları ve sürekli basın kartlarını iptal yetkisini engellendi.

Danıştay kararında mevcut yönetmeliğin gazetecileri baskı ve endişe altında tutacağına dikkat çekti. Basın kartının verileceği kişilerde aranacak şartları içeren temel ilkelerin, bu hakka keyfi bir şekilde müdahale edilmesini önleyecek şekilde düzenlenmesi gerektiği ifade etti ve yönetmeliğin yürütmesini durdurdu.

Danıştay'ın kararının ardından 20 Mayıs 2021'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıya Resmi Gazete'de yeni bir yönetmelik yayınlandı.Yönetmelik neredeyse 2018'de çıkartılan yönetmeliğin aynısıydı. 

Çağdaş Gazeteciler Derneği, DİSK Basın-İş, Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti Derneği ve Türkiye Foto Muhabirleri Derneği gibi kuruluşlar yönetmeliği bir kez daha mahkemeye taşıdı.