Yüksekova’da faaliyet gösteren Serenad Psikolojik Danışmanlık Merkezi’nde görevli Psikolog Selim Önal, sonbahar ve kış aylarında halk arasında “kış depresyonu” olarak bilinen mevsimsel çökkünlük (Seasonal Affective Disorder) riskinin arttığını söyledi. Önal, güneş ışığının azalması ve günlerin kısalmasının ruh halinde belirgin düşüşlere yol açabileceğini belirterek, bu durumun günlük yaşamı olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekti.
“Özellikle sonbahar sonu ve kış aylarında kendimizi yorgun, isteksiz ve motivasyonsuz hissedebiliriz. Bunun nedeni biyolojik ritimlerdeki değişiklik ve güneş ışığının azalmasıdır” diyen Önal, mevsimsel çökkünlüğün belirtilerini şu şekilde sıraladı:
Düşünceler: Karamsar zihinsel döngü
• Olumsuz otomatik düşünceler artar: “Hiçbir şey yolunda gitmiyor”, “Ben hiçbir şeye yetişemiyorum” gibi karamsar içerikler öne çıkar.
• Gelecek algısı bulanıklaşır, kişi kendini yetersiz veya başarısız hissetmeye yatkın hale gelir.
• Kişi günlük sorunları olduğundan daha büyük algılayabilir ve çözüm üretmede zorlanabilir.
Psikolog Önal, bu dönemde olumsuz düşüncelere kapılmanın normal olduğunu ancak sürekli tekrar eden karamsar düşüncelerin profesyonel destek gerektirebileceğini vurguladı.
Duygular: İçsel boşluk ve isteksizlik
• Çökkünlük ve isteksizlik baskındır, daha önce keyif alınan aktiviteler artık tat vermez.
• Umutsuzluk, yalnızlık ve içsel boşluk duygusu sıklaşır.
• Duygu dalgalanmaları artar; küçük olaylara karşı öfke veya kırgınlık tepkileri yoğunlaşabilir.
Önal, “Bu dönemde duyguların normalden daha yoğun hissedilmesi doğaldır. Ancak kişi kendini sürekli boşlukta veya mutsuz hissediyorsa destek alması gerekir” dedi.
Davranışlar: Sosyal ve fiziksel geri çekilme
• Sosyal geri çekilme: Arkadaş buluşmalarını erteleme, evden çıkmak istememe.
• Uyku düzensizlikleri: Aşırı uyuma veya uykusuzluk.
• Beslenme değişiklikleri: Karbonhidrat ağırlıklı yemek, aşırı tatlı tüketimi.
• Hareketsizlik: Egzersizden kaçınma, pasif aktivitelerde (TV, telefon) uzun süre oyalanma.
Önal, bu davranış değişikliklerinin ruhsal çöküntüyü daha da derinleştirebileceğini belirterek, “Küçük adımlarla sosyal ve fiziksel aktiviteleri sürdürmek ruh sağlığı açısından çok önemlidir” ifadelerini kullandı.
Önlemler ve öneriler
Psikolog Selim Önal, mevsimsel çökkünlüğü hafifletmek için uygulanabilecek yöntemleri şöyle açıkladı:
• Işık terapisi: Özellikle sabah saatlerinde doğal veya yapay ışığa maruz kalmak biyolojik ritmi destekler.
• Düzenli egzersiz: Haftada birkaç kez yürüyüş veya hafif spor yapmak enerji seviyesini artırır.
• Dengeli beslenme: Sebze, meyve ve proteinden zengin beslenmek hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı destekler.
• Sosyal etkileşim: Arkadaş ve aileyle zaman geçirmek, yalnızlık hissini azaltır.
• Profesyonel destek: Belirtiler günlük yaşamı ciddi şekilde etkiliyorsa psikolog veya psikiyatristten yardım almak gerekir.
Önal, son olarak, mevsimsel çökkünlük yaşayan kişilere “Bu dönemi daha sağlıklı atlatmak için yaşam tarzınızda küçük ama düzenli değişiklikler yapın. Kendinize karşı sabırlı olun ve gerektiğinde profesyonel yardım almayı ihmal etmeyin” uyarısında bulundu.