DEM Parti Hakkâri Milletvekili Öznur Bartın, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın yanıtlaması istemiyle TBMM’ye verdiği soru önergesinde, Türkiye'de iş kazalarının ulaştığı boyuta dikkat çekti. Bartın, sadece 2025 yılının Ağustos ayında en az 192 işçinin, yılın ilk sekiz ayında ise en az 1.359 işçinin iş kazaları sonucu hayatını kaybettiğini belirtti
Önergede, iş kazalarının "bireysel hatalar ya da anlık ihmallerle açıklanamayacak" kadar yaygın ve yapısal bir nitelik taşıdığı vurgulandı. Bartın, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine atıfta bulunarak, yaşanan ölümlerin arkasında sistemsel sorunlar bulunduğunu ifade etti.
Bartın, Türkiye’nin İş Sağlığı ve Güvenliği alanında yürürlükteki 6331 sayılı yasa başta olmak üzere, 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında işverenlere önemli yükümlülükler yüklendiğini hatırlattı. Ancak sahadaki uygulamaların bu yükümlülüklerle uyumlu olmadığını savunan Bartın, denetim kapasitesinin yetersizliği, yaptırımların caydırıcı olmaması ve kayıt dışı istihdamın yaygınlığına dikkat çekti.
Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmelerine de değinen Bartın, ILO’nun 81, 155 ve 187 No’lu sözleşmeleri uyarınca Türkiye’nin, iş teftiş sistemini güçlendirme ve iş güvenliği politikalarını sürekli iyileştirme yükümlülüğü altında olduğunu hatırlattı.
Bartın, önergesinde 13 Eylül 2025 tarihinde Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinde meydana gelen ve 21 yaşındaki iş makinesi operatörü Servet Arslan’ın hayatını kaybettiği olayı örnek olarak gösterdi. Arslan’ın bakım yaptığı sırada geri manevra yapan bir kamyonun çarpması sonucu yaşamını yitirdiği olayda, işyerindeki denetim ve güvenlik mekanizmalarının işletilmediği, operatör eğitimi ve güvenlik kontrollerinin yetersiz olduğu iddia edildi.
Soru önergesinde Bartın, iş cinayetlerinin önlenebilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın kapsamlı ve yapısal bir politika geliştirmesi gerektiğini belirtti. Bu politikanın; denetim kapasitesinin artırılmasını, taşeron sistemine yönelik düzenlemeleri, sendikal hakların güvence altına alınmasını, kayıt dışı istihdamla mücadeleyi ve veri şeffaflığını içermesi gerektiği vurgulandı.
Bartın’ın önergesinde şu sorular yer aldı:
1. 2025 yılının Ağustos ayında en az 192, Ocak–Ağustos döneminde ise en az 1.359 işçinin iş cinayetlerinde yaşamını yitirdiği sivil toplum raporlarıyla ortaya konmuştur. Bakanlığın resmi kayıtlarında aynı dönemde iş cinayeti olarak tanımlanan ölüm sayısı nedir?
2. Bu veriler sektörlere (inşaat, maden, tarım, sanayi vb.), illere, yaş gruplarına, cinsiyete ve göçmen/yerli ayrımına göre nasıl dağılmaktadır?
3. Hakkâri/Yüksekova’da 13 Eylül 2025 tarihinde Servet Arslan’ın yaşamını yitirdiği iş cinayeti ile ilgili olarak Bakanlık tarafından hangi idari inceleme, denetim ve soruşturma süreçleri başlatılmıştır? Söz konusu işyerinde bu olaydan önce ve sonra yapılan denetimlerin tarihleri, raporlarının içeriği ve tespit edilen eksiklikler nelerdir? Olayın ardından işveren, taşeron veya ilgili diğer sorumlular hakkında hangi idari ve adli işlemler yapılmıştır? Kaçan kamyon sürücüsüne yönelik gözaltı, soruşturma ve yargı süreci nasıl ilerlemektedir? Servet Arslan’ın yakınlarına yönelik tazminat, sosyal güvenlik ve destek mekanizmaları işletilmiş midir? Bu olayın nedenlerine ilişkin olarak işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına aykırılıklar nasıl tespit edilmiştir ve bu tespitler ülke genelindeki benzer iş cinayetleriyle kıyaslandığında hangi ortak yapısal sorunlara işaret etmektedir?
4. 2003–2025 yılları arasında Bakanlığın yürüttüğü iş sağlığı ve güvenliği denetimlerinin yıllık sayısı kaçtır? Bu denetimlerin kaçı önleyici, kaçı şikâyet üzerine yapılmıştır?
5. Aynı dönemde uygulanan idari yaptırımların (para cezası, faaliyet durdurma, lisans iptali vb.) sayısı ve toplam tutarı nedir?
6. İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapan müfettiş sayısı 2025 yılı itibarıyla kaçtır? Müfettiş başına düşen işçi sayısı nedir?
7. Bu oranın Uluslararası Çalışma Örgütü’nün önerdiği standartlarla karşılaştırması nedir? Müfettiş sayısını artırmaya yönelik somut planlarınız nelerdir?
8. 2003–2025 döneminde hangi sektörlerde iş cinayetleri en yoğun yaşanmıştır? Bu sektörlerde 100.000 çalışana düşen ölüm oranı nedir ve AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında nasıl bir tablo ortaya çıkmaktadır?
9. Kayıt dışı çalışan işçilerin iş cinayetleri içindeki oranı nedir? Bu oran sektörlere göre nasıl dağılmaktadır?
10. Göçmen işçilerin iş cinayetlerindeki payı nedir? Bu gruba yönelik özel bir denetim programı mevcut mudur?
11. Sendikalı işyerleri ile sendikasız işyerlerinde meydana gelen iş cinayetlerinin karşılaştırmalı verisi var mıdır? Varsa paylaşır mısınız?
12. Sendikal örgütlenme girişimlerine karşı işverenlerce yapılan engelleme veya işten çıkarma vakalarının sayısı nedir? Bu işverenlere karşı hangi idari yaptırımlar uygulanmıştır?
13. Taşeron zincirlerinde meydana gelen iş cinayetlerine ilişkin resmi veriler tutulmakta mıdır? Bu zincirlerde asıl işveren sorumluluğunun yerine getirilmesini sağlamak amacıyla yürütülen denetimlerin sayısı ve kapsamı nedir?
14. Türkiye’nin taraf olduğu ILO sözleşmeleri çerçevesinde iş sağlığı ve iş güvenliği alanında son beş yılda hazırlanan eylem planları, raporlar veya değerlendirmeler var mıdır? Varsa kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?
15. Önümüzdeki iki yıl için iş sağlığı ve iş güvenliği alanında planlanan bütçe artışı, müfettiş alımları, denetim programları ve politika hedefleri nelerdir? Bu hedefler hangi takvimle uygulanacaktır?
16. İş cinayetlerinin önlenememesinin temel nedenleri nelerdir? Mevcut mevzuat, denetim mekanizmaları, işveren sorumlulukları, taşeron zincirleri, kayıt dışı istihdam ve sendikal hakların uygulanabilirliği açısından hangi yapısal ve idari eksiklikler bu ölümlerin devam etmesine yol açmaktadır? Bu eksikliklerin giderilmesi için Bakanlığın somut ve uygulamaya dönük planları nelerdir?