Simkoyê Şikakî’nin torunu İstanbul'da hayatını kaybetti

Simkoyê Şikakî’nin oğlu Tahir Han’ın oğlu Abdullah Smîtko, İstanbul’da geçirdiği kalp krizi sonucu 71 yaşında yaşamını yitirdi.

Simkoyê Şikakî’nin 1930 yılında İran tarafından öldürülmesinin ardından Türkiye’ye geçen ailesinin bir kısmı bir daha İran'a dönememişti. 5 Haziran 1949 yılında Urmiye’de dünyaya gelen Abdullah Smîtko, 1977 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. Paris Sorbonne Üniversitesinde doktora eğitimi almak için 1978 yılında Paris’e gitti. Hayatının geri kalanını İstanbul’da geçiren Abdullah Sımıtko’nun, Urmiye kentinin Coni köyünde defnedileceği öğrenildi.

Abdullah Simîtko’nun kardeşi Asgar Sımıtko da 1995 yılında İstanbul’da JİTEM tarafından kaçırılıp öldürülmüştü.

Simkoyê Şikakî kimdir

1887 yılında İran'ın Urmiye kentinde dünyaya gelen Smayîl Axayê Şikakî (Simkoyê Şikakî), 21 Temmuz 1930’da Şino kentinde dönemin İran Şahı Rıza Şah’ın talimatıyla kurulan pusuda öldürüldü.

Şikak aşireti lideri Muhammed ağanın oğlu olan Simko, ağabeyi Cafer’in İran tarafından Tebriz kentinde öldürülmesinin ardından aşiretin başına geçti. Cafer ağanın 1905 yılında Tebriz’de İran tarafından öldürülmesinin ardından aşiretin başına geçen Simko, İran ile mücadele etmeye devam etti.

Simkoyê Şikakî, Kürt halkının kaderini belirlemesi için İran ile ulusal bir mücadele yürüttü. Şikakî 25 yıllık mücadele sürecinde özellikle Birinci Dünya Savaşının ardından İran topraklarının yüzde 50’sinde kontrolü sağlayarak özel bir yönetim kurdu. Askerlerinin çoğunluğu Şikak aşiretinden olan Simkoyê Şikakî’nin ordusunda Rojhılat’taki farklı aşiretlerden de askerler yer aldı.

Birinci Dünya Savaşı sonrasında Rusların çekilmesinden sonra Rojhılat’ın Osmanlı sınırı ile Urmiye Gölü arasındaki Mahabad, Meriwan, Şino, Salmas, Urmiye, Maku, Hoy, Kotol, Dilman, Sakız, Serdeşt, Bane ve Bukan gibi Kürt bölgesinin hakimiyetini ele geçirmiştir. Simkoyê Şikakî, yönetim merkezi olarak Salmas’taki Çariye Kalesi ile Urmiye’yi kullanmıştır.

Amerikan New York Times gazetesi 1922 yılındaki bir haberinde Simkoyê Şikakî’nin ayaklanmasına ilişkin, “Sınırları Urmiye, Salmas, Kirmaşan ve Erdelan olan Kürdistan Hükümeti kuruldu. Simkoyê Şikakî’nin gözü Loristan'da” ifadelerin kullanıldı.

Yönetim merkezi olarak kullandığı kalesinde, bilim alanında eğitim veren Cihanbani Medresesini açtı. Medresede Kürtçe ve Farsça’nın yanı sıra Rusça ve Türkçe dili öğretildi. Urmiye’de “Kurdistan” gazetesini çıkardı. Mahabad, Urmiye, Salmas ve Çariye Kalesi gibi stratejik yerler arasında telgraf hattı kurdu.

Fransız tarihçi ve yazar Chris Kutschera, Simkoyê Şikakî’nin Rus ve İngiliz yetkililere yazdığı mektuplarda açık bir şekilde Kürtlerin ulusal haklarına değindiğini belirtiyor. Chris Kutschera, çalışmalarından ötürü Şikakî’yi “Kürt Nasyonalizminin Babası” olarak tanımlıyor.

Simkoyê Şikakî, İranlı yetkililere yazdığı mektupta, “Dünyada Kürtlerin çeyreği kadar nüfusu olmadığı halde otonomi hakkı elde eden halkların olduğunu biliyoruz. Almanların nasıl bu konuyu kendi içlerinde çözdüklerine bakınız. İran’da haklarına kavuşamayan Kürt ulusunun yok olması yaşamasından daha iyidir. İran devleti kabul etsede etmese de Kürtler otonomi hakkını istiyor. Bu bütün Kürtlerin talebidir ve halkımız için yeni bir yaşamdır” ifadelerini kullanmış.

25 yıllık mücadele sürecinde bir çok başarı elde eden aynı zamanda yenilgiler de gören Simkoyê Şikakî, en son yenilgiye uğramasından sonra Güneye geçiyor. İran hükümetinin müzakerelerde bulunmak üzere davet ettiği Simkoyê Şikakî, 21 Temmuz 1930’da gittiği Rojhılat’ın Şino kentinde İran devletinin kurduğu pusu sonucu öldürüldü.