Mutlu Çiviroğlu: Kürtler Amerika’daki sempatiyi diplomatik kazanıma çeviremiyor

Trump’ın ABD askerlerini Suriye’den çekme kararı, başından itibaren IŞİD’e karşı en büyük mücadeleyi yürüten Kürtleri doğrudan ilgilendiriyor. Zira şimdiye kadar Amerikan varlığı dolayısıyla bölgedeki emellerini gerçekleştiremeyen bölgesel güçler, Trump’ın kararıyla birlikte ellerini ovuşturmaya başladı bile.

Öte yandan Trump’ın verdiği karar, başta Pentagon olmak üzere ABD’deki kritik kurumlar, askeriye ve siyasiler açısından sürpriz oldu. Trump’ın kararına şiddetle karşı çıkan Savunma Bakanı Jim Mattis, Şubat sonunda görevinden ayrılacağını açıkladı. Trump’ın Cumhuriyetçi Partisi’nden çok sayıda senatör gibi Demokratlar içinden de bu karara yönelik tepkiler yükseliyor. ABD medyası da bu kararın hilafına yayınlar yaparken başta Fransa Trump’ın iddiasının aksine IŞİD’in hâlâ bir tehdit olarak varlığını koruduğunu ve SDG’yi destekleyeceklerini açıkladı.

Peki bunca tepkiye karşın Trump’ı böylesi bir karara sevk eden etkenler nelerdi? Türkiye’nin bu karardaki rolü neydi? Trump’ın bu kararından geri dönme olasılığı var mı? ABD güçlerinin bölgeden çekilmesi karşısında Kürtlerin önündeki seçenekler neler? Uzun yıllardır Washington’da bulunan ve Amerikan siyasetinde Kürtleri ilgilendiren gelişmeler kadar Suriye ve Ortadoğu’nun da nabzını tutan gazeteci-analist Mutlu Çiviroğlu’na bağlanıyoruz…

Trump’ın askerlerini Suriye’den çekme kararının başta Pentagon olmak üzere ABD’deki çeşitli güç odakları tarafından istenmediği görülüyor. Suriye’den çekilme kararına ABD içinde kimler karşı çıkıyor?

Suriye’den çekilmenin Trump’ın bireysel kararı olduğu aradan geçen her saatte daha da ortaya çıkıyor. Savunma Bakanı Jim Mattis, bu karardan haberdar olmadığını ve zamanlamasını da yanlış bulduğunu ifade etti. Keza Cumhuriyetçilerin dış siyasette en etkin isimlerinden ve Trump’a yakınlığıyla bilinen senatör Lindsay O. Graham da bu karara çok büyük bir tepki gösterdi ve karardan dönülmesi için büyük çaba gösteriyor. Graham daha geçen gün Afganistan’dan döndü ve “kimse beni IŞİD’in bittiği konusunda ikna edemez” dedi. Graham birkaç ay önce Suriye’ye, Minbiç’e de gitmişti. Son açıklamasında buna da işaret ederek “IŞİD’in Suriye’de güçlü bir biçimde var olduğunu biliyorum, o yüzden askeri komutanlarımıza danışılmadan alınmış olan bu karar son derece yanlış” dedi. Graham’ın başını çektiği, biri bağımsız, biri Demokrat ve dördü Cumhuriyetçi altı senatör de bugün (20 Aralık) ortak basın toplantısı düzenleyerek Trump’ın kararına tepki gösterdi. Trump’a tepki gösterenlerin ortak sorusu şu: “Bu karar hangi aklın ürünü?”

Bu arada Trump, 21 Aralık’ta attığı tweette, Savunma Bakanı Jim Mattis’in emekliye ayrılacağını açıkladı. Bu gelişme ne anlama geliyor?

Trump böyle bir açıklama yaptıysa da kısa süre sonra Mattis’in istifa mektubu basına yansıdı. Mattis mektubunda, Amerika’nın müttefiklerine karşı sorumluluklarını yerine getirmesi, Rusya ve Çin’in dizayn etmek istediği bir dünyaya engel olması gerektiğini söylüyor. Ayrıca dile getirilen bir iddiaya göre Mattis, “Kürtleri koruyacağıma dair söz verdim ama geri çekilme kararıyla sözümü yerine getiremeyecek konuma düşürüldüm ve bunu kabullenmem mümkün değil” demiş. Mattis’in istifası restleşmenin boyutlarını da ortaya koyuyor aslında.

Peki Trump’ı geri çekilme kararı almaya iten “akıl” neydi?

Trump tabanına “misyonumuzu başarıyla tamamladık ve çocuklarınızı evlerine döndürüyorum” mesajı vermek istiyor. Fakat hatırlarsanız Obama da benzer bir kararla Irak’taki askerlerini geri çektiğinde, bu kararın çok zamansız olduğuna yönelik sert tepkiler ortaya çıkmıştı. Nitekim Obama’nın o kararıyla ABD askerlerinin çekilmesi üzerine oluşan boşlukta IŞİD, El-Nusra gibi örgütler doğdu. Şu anda da IŞİD tamamen yenilmeden geri çekilmenin Suriye’de Irak’takine benzer sonuçlar yaratmasından kaygılanılıyor.

Trump’ın bu kararı gerçekten sürpriz mi oldu?

Aslında Trump daha önce de Suriye’den çekileceklerini, Amerika’nın dünyanın polis gücü olmadığını, diğer dünya ülkelerinin kendi sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini söylemişti. Bunu da “make America great again” (Amerika’yı yeniden büyüt) sloganıyla ifade etmişti. Son kararıyla Trump hem kendisini her koşulda destekleyen kesime verdiği sözü yerine getirdiği mesajı vermek hem de “misyonumuzu tamamladık” diyerek hanesine artı puan eklemek istiyor. Kaldı ki bu karar Trump’ın dünya görüşüyle de uyumlu. “ABD artık dünyanın polis gücü olmamalı, bunun ekonomik külfetini yüklenmemeli” diyor. Bu yaklaşımı NATO için de, ekonomik ve ticari anlaşmalar için de sergiliyor Trump.

TRUMP’IN ERDOĞAN’DAN KAŞIKÇI CİNAYETİNİ KURCALAMAMASINI İSTEDİĞİ İDDİASI VAR

Suriye’den çekilme kararının arkasında Türkiye’nin, içeriği belirsiz vaatlerinin olduğuna dair iddialar da var.

Evet, Washington’daki kulislerden aldığımız bilgilere göre bu kararda Tayyip Erdoğan’la görüşmenin de etkisi var. Hatta bu bir kulis bilgisi olmaktan da çıktı. Çünkü Fox News’ten CNN’e kadar pek çok mecra bu bilgiyi aktardığı gibi Pentagon da bunu doğruladı. Her ne kadar son zamanlarda Türkiye-ABD arasında soğuk rüzgârlar esse de, burada Trump’la Erdoğan’ın birbirlerine sıcak yaklaştıkları imajı da var. Ayrıca Kaşıkçı cinayetine tüm dünya tepki gösterdiği halde Trump silah anlaşmasını bozmamak için Suudi Arabistan’ı kınamadı. Washington’da dillendirilen iddialardan biri de Trump’ın Erdoğan’dan Kaşıkçı olayını çok kurcalamamasını istediği ve Suriye kararıyla da Erdoğan’ı memnun ettiği yönünde.

ABD’de, Suriye’deki askerlerin eve getirilmesi vaadinin toplumsal bir karşılığı da var anlaşılan. Dolayısıyla Amerikan kamuoyunun Suriye’den çekilme kararına sıcak baktığı söylenemez mi?

Hayır öyle değil ama dediğim gibi ne karar verirse versin Trump’ı destekleyen kemik bir kesim var burada. Trump’ın da en çok memnun etmeye çalıştığı, kendisini başkan yapan bu kesim. Beyaz, Hristiyan kimliğini öne çıkaran, eğitim düzeyi az, Amerika’nın Güney eyaletlerindeki toplumsal kesimden söz ediyoruz. Bu insanlar açısından Trump gökten inmiş bir nimet olduğu için her koşulda onu destekliyorlar. Birkaç ay önce Putin’le zirvede Trump’ın pasif tutumu bütün Amerika’nın tepkisini çekerken, bu kesim yine Trump’ın arkasında durdu.

Trump neden bu kesim için bir nimet?

Trump, muhafazakar, geleneksel olarak Cumhuriyetçi partiye oy veren kesimlerin sesi olarak görüyor kendisini. Bunlar da siyahlara, göçmenlere pozitif ayrımcılık yapılırken kendilerinin haklarının verilmediğine, mağdur edildiklerine inanıyorlar. Ayrıca sekiz yıla yayılan siyahi başkanın, Obama döneminin bu kesimlerde yarattığı bir tepki de var. Bu kesim Trump’ın ekonomik, siyasi ve dini çıkarlarını koruduğuna inanıyor.

WASHİNGTON’DA TRUMP’A GERİ ADIM ATTIRMA KONUSUNDA CİDDİ BİR ÇABA VAR

Peki Trump’ın Suriye kararını desteklemeyenler kimler?

Sözünü ettiğim kesimin dışında, sadece senatörlerde, siyasetçilerde, düşünce kuruluşlarında veya medyada değil, Amerikan kamuoyunun genelinde Trump’ın kararına çok büyük tepki var. Ayrıca şu anda Washington’da Trump’a geri adım attırma konusunda ciddi bir çaba var. Cumhuriyetçiler, askeri konuları askerlere danışmakla bilinirler. Nitekim Trump’a karşı çıkan Cumhuriyetçiler, Suriye kararının komutanlara danışılmadan verildiği eleştirisi yapıyorlar. Gerek Demokratlar gerekse Cumhuriyetçiler, Trump’ın bu kararanı Amerikan çıkarlarına ters gördüğü gibi, Kürt müttefiklerin yalnız bırakıldığı, Türkiye’nin müdahalesine yeşil ışık yakıldığı, İran’ın önünün açıldığı ve tüm alanın Rusya’ya bırakıldığı konusunda hemfikir görünüyor. Dün (19 Aralık) ikisi Demokrat olmak üzere altı senatör, Trump’a bu kararından vazgeçmesi konusunda mektup yazdı. Bugün ikisi Demokrat üç senatör bu konuda ortak basın toplantısı yaptı. Oysa Cumhuriyetçilerle Demokratların, bu kadar kutuplaşmış bir Amerika’da bir araya gelmesinin örneği enderdir. Nitekim Lindsay O. Graham da bunun altını çizerek “Demokratların en istemediği şey Trump’la çalışmaktır. Ama onlar bile Trump’ı bu kararından vazgeçirmeye çalışıyorsa, Trump’ın bunu takdir etmesi lazım” dedi. Bu çok enteresandı.

Yani Graham, Demokratların, Suriye’de kalmaya yönelik bir karar vermesi halinde Trump’ı destekleyeceklerine mi işaret ediyor?

Evet, Cumhuriyetçiler “eğer Demokratlar bile bu yönde çağrı yapıyorsa, bunun dikkate alınması lazım” diyor. Demokratlar IŞİD tehlikesinin devam ettiğini, Amerika’nın çekilmesinin bu açıdan bir boşluk yaratacağını söylerken, Kürtlerin de başta Türkiye olmak üzere İran, Rusya Esad rejimi tehlikesiyle karşı karşıya kalacağını vurguluyor.

Dün Trump’a hitaben yazılan mektuba bakılacak olursa 100 senatör içinden sadece 6’sının Suriye’den çıkma kararına tepkili olduğu görülmüyor mu?

Hayır, bu altı kişi kamuoyunda tanınan, partilerinin önde gelen isimleri olduğu için öne çıktı. Fakat her iki taraftan farklı senatörlerin de Temsilciler Meclisi üyelerinin de açıklamaları, tepkileri ve Trump’ı kararından vazgeçirme çabaları var. Keza ABD’nin Suriye Koalisyon Özel Temsilcisi Brett McGurk, Dışişleri Bakanlığı Suriye Temsilcisi James Jeffrey gibi isimler daha birkaç gün önce IŞİD’le mücadelenin çok uzun süreceğine dair açıklamalar yapmıştı. Dolayısıyla Washington’ın her biriminde, devlet organlarında, medyada, siyasette büyük bir şaşkınlık hâkim. Fakat bununla beraber bu karardan vazgeçilebileceğine dair de umutlar var.

Geri çekilme konusunda son derece kararlı görünen Trump’ın bu kararından vazgeçme olasılığı var mı?

Bence bu olasılık var. Amerika’da herhangi bir karara karşı böylesi geniş çaplı bir ortaklığın sağlanması istisnadır. Öte yandan Trump’ın da yaptığı aslında bu konuda tweet atmak. Yani ortada herhangi bir kanun hükmünde kararname veya atılan resmi bir adım yok.

Fakat Beyaz Saray’ın de Trump’ınkiyle paralel bir açıklaması oldu. Bu, kararın resmiyetine işaret etmiyor mu?

Beyaz Saray, durumu kurtarmak için Trump’ın açıklamasını tekrarlamakla yetindi. Oysa Pentagon’un bu karardan haberi yok. Keza bugün SDG üst düzey komutanlarıyla yaptığım görüşmede, sahadaki Amerikan komutanlarının da bu karardan daha önce haberleri olmadığını aktardılar. Ayrıca sadece belli bir kesimden, mesela sadece Demokratlardan değil, tüm kesimlerden tepkiler yağdığı için Trump’ın kararından vazgeçmesi olasılığından bahsedebiliyoruz. Nitekim 8 ay önce de Trump benzer bir açıklama yapmış ama vazgeçirilmişti. Trump, Meksika sınırına duvar örülmeden bütçeyi onaylamayacağını söylemişti ama dün Senato geçici bütçeyi onayladı, bugün de Temsilciler Meclisi de oylama yapacak. Şu ana kadar Trump’ın bütçeyi onaylamayacağı kesin değil. Yani Trump’ın kararlı göründüğü halde çark ettiği, aksini yaptığı çok sayıda açıklaması var.

KÜRTLER AMERİKA’DAKİ SEMPATİYİ DİPLOMATİK KAZANIMA ÇEVİREMİYOR

Kürtlerin Washington’da herhangi bir lobi gücü var mı?

Kürtler daha önce Saddam döneminde kimyasal silahlarla katledilen mağdur bir halk olarak tanınırken, Kobanê’den beri saygı duyulan, kahraman, yiğit insanlar olarak tanınıyor. Ama Kürtler, Amerika’nın kendilerine yönelik sempatisini diplomatik kazanıma çeviremiyor. Çünkü bunu yapabilecek araçları yok. HDP’nin de Rojava’nın da burada birer temsilcisiyle olmuyor bu iş. Buna karşın bugün ABD anaakım medyasında Trump’ın kararına karşı konuşan herkes, ilk önce Kürtlerin yaptığı fedakarlığa vurgu yapıyor. Bu kararın Kürtlere ihanet anlamı taşıyacağını ve Amerika’nın alnına kara bir leke olarak yazılacağını söylüyorlar. Eğer Kürtlerin, kendilerine yönelik sempatiyi diplomatik kazanımlara dönüştürecek bir lobiciliği, araçları olsaydı şu an başka bir noktada olunabilirdi. Fakat ne Türkiye ne de Suriye Kürtlerinin Amerika’da böylesi bir faaliyeti var. Irak Kürdistan’ının, özellikle KDP’nin bu yönde çalışmaları olsa da, onlar da sadece kendi bölgeleriyle ilgili konulara eğiliyorlar. Aslında her ne kadar Pentagon’un Kürtlere yönelik bir hayranlığı olsa da, Kürtlerin ABD’yle ilişkisi pamuk ipliğine bağlıydı.

Neden?

Çünkü bu ilişkinin siyasi ve ekonomik ayağı oluşturulmamıştı. Kürtler de diplomatik ve lobi çalışmaları açısından hemen hiçbir şey yapmadılar. Oysa Kürtlerin, Washington’ın sistemini anlamaları lâzım. Burada Coca Cola’dan Shell’e kadar dünya devi şirketler bile, ihtiyaçları olmadığı halde lobicilik faaliyeti yürütüyor. Amerika’da 100 senatör ve 438 Temsilciler Meclisi üyesi var. Bu insanlar karar mekanizmaları üzerinde çok etkili kişiler. Bunlar üzerinden etki sağlandığında direkt Amerikan devletinin karar mekanizmalarında güç sahibi olunabiliyor. Siz profesyonel anlamda diplomatik çalışma ve lobicilik yapmadığınızda siyasete yön veremiyorsunuz. Örneğin Suriye’de bir aktör olarak değil sadece IŞİD karşıtı bir güç olarak görülüyorsunuz.

KÜRTLER LOBİ YAPSAYDI BELKİ DE TRUMP BU KARARI VEREMEYECEKTİ

Trump’ın sekiz ay kadar önce de Suriye’den çekilme niyetini belli ettiğini hatırlattınız. Kürtler o zamandan itibaren bu olasılığı gündemlerine almadılar mı?

Suriye Kürtleri gerçekçi oldukları için çeşitli aktörlerle ilişkilerini sürdürüyorlar. Fakat Suriyeli Kürt siyasi yetkililer Amerika’nın bölgeye yaptığı büyük yatırımları, bölgeye getirdiği askeri gücü göz önüne alarak, bölgede uzun süre kalabileceğini düşündüler. Oysa Amerika açısından bin günde getirdiği güçleri bir günde çekmek sorun değil. Sekiz ay önce de Trump benzer bir açıklama yaptığında Suriyeli Kürt siyasetçiler şaşkınlığa kapılmış ve değişik aktörlerle alelacele görüşme ihtiyacı duymuştu. Elbette Kürtlerin her zaman kendi öz güçlerine dayandıkları bir gerçek. Suriye iç savaşı başladığından beri yürüttükleri “üçüncü yolu”, yani rejime de rejim karşıtı İslamcı gruplara da güvenmeme stratejilerini sürdürdüler. Öte yandan Amerika’yı Kürtlere yardım etmeye iten, Kürtlerin ortaya koyduğu direniş ve cesaret olduğu gibi Kobanê’deki başarıda Amerika’nın rolü de çok fazlaydı. Fakat gelinen noktada Kürtlerin ekonomik, siyasi ve diplomatik ayağı oluşturulmayan bir ilişkiye fazla anlam yüklediği kanaatindeyim. Eğer Amerikan kamuoyunda oluşan doğal sempatiye Kürtlerin Washington’daki varlıklarını güçlü diplomatik çalışma ve organize olmuş lobi faaliyetleri eklenmiş olsaydı, belki Trump bu kararı veremeyecekti. Şu an bile Kürtlerin sesi çıkmıyor ve değişik platformlarda Kürtleri Amerikalılar savunuyor.

Washington’dan göründüğü kadarıyla Suriyeli Kürtlerin karşı karşıya bulunduğu senaryolar neler?

Dediğim gibi ABD’nin çekilmesinin nihayete erdirilmiş bir karar olmadığını, değişebileceğini düşünüyorum. Nitekim bu yönde tepkiler de çabalar da artıyor. Fakat belki Trump’a geri adım attırılmış gibi olmasın diye çekilme kararından vazgeçildiği söylenmez ama geri çekilme uzun bir zamana yayılarak bu yapılabilir. Zaten şu andaki karara göre bile geri çekilmek için üç aylık bir süreç öngörülüyor. Öte yandan Suriye’deki Kürt siyasi ve askeri oluşumu kendisini değişen şartlara çok kolay adapte edebilen bir yapıya, yeteneğe sahip. Dolayısıyla bir seçenek olarak rejimle ilişki kurabilirler. Çünkü Kürtler hiçbir zaman kendilerini Suriye dışında konumlandırmadılar. Ayrıca Rusya’nın Afrin’de Kürtleri Türkiye üzerinden cezalandırmak ve Amerika’ya ders vermek istediği görülmüştü. Fakat Türkiye-ABD arasındaki bir yakınlaşma durumunda Rusya’nın nasıl bir yaklaşım geliştireceği burada da epey tartışılıyor. ABD’ye yaklaşan bir Türkiye’ye karşı Rusya’nın Kürtlere yaklaşma olasılığı da var. Keza dediğim gibi Kürt güçleri de Ortadoğu’daki dengeleri iyi bildikleri için değişen koşullara çok çabuk ayak uydurabilirler. Kürtler hiçbir zaman kendilerini Suriye’nin dışında bir parça olarak konumlandırmadılar. Şu anda önlerindeki seçenekler çok parlak olmasa da Kürtler açısından alternatifler bitmiş değil.

SDG KOMUTANLARI DAHA DÜN AMERİKALILARDAN EKİPMAN ALDIKLARINI SÖYLEDİ

Rojava’da görüştüğünüz üst düzey yetkililer ne diyor?

Henüz sahaya yansıyan bir değişiklik olmadığını ama esas olarak kendi öz güçlerine güvendiklerini söylüyorlar. Ayrıca Amerikalıların daha dün kendilerine çeşitli ekipmanlar, cihazlar verdiklerini aktarıyordu görüştüğüm SDG komutanları. Yine söylediklerine göre Minbiç’te görüştükleri ABD’li komutanlarda ve askerlerde derin üzüntü hakim. Ayrıca halen Deyrezor’da IŞİD’e karşı savaşları devam ediyor. Rakka gibi yerlerde uyuyan IŞİD hücrelerine karşı ortak operasyonlar sürdürülüyor.

Trump’ın Suriye sahasını Rusya’ya bırakmasıyla sonuçlanabilecek kararı, zaten Rusya’yla gizli münasebetleri olduğu gerekçesiyle kendisine karşı oluşan muhalefetin elini güçlendirebilir mi?

Rusya’yla gizli münasebetleri dolayısıyla suçlanan ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı General Michael Flynn aynı zamanda Türkiye lehine kayıt dışı lobicilik yapma suçlamasıyla da gündeme gelmişti. Kendisi şu anda yargılanıyor ve iki gün önce hakim karşısında son derece zor duruma düştü. Her ne kadar mahkemeyle işbirliği yaptığı için savcı ceza almamasını talep ettiyse de hakimin kendisine karşı tutumu çok sertti. Federal hakim Flynn’ı “vatanını sattın” diyerek itham etti. Keza Trump’ın avukatı, seçim kampanyasını yürüten üst yöneticileri ceza aldı. Dolayısıyla Trump karşıtları, Suriye’den çekilme hamlesinin iç gündemi değiştirme amacı taşıdığını da söylüyorlar. Eğer amaç buysa, başarılı olduğu söylenebilir. Zira Suriye kararıyla birlikte Flynn vak’ası gündemden düştü. Amerika’nın birincil gündemi artık Suriye.

YARIN HERHANGİ BİR IŞİD SALDIRISI OLURSA TRUMP ÇOK ZOR DURUMA DÜŞER

Suriye kararıyla birlikte Trump başta Pentagon ve senato olmak üzere önemli mekanizmaların ve medyanın tepkisiyle karşılaştığına göre, aslında daha büyük bir riski göze almış olmadı mı?

Sadece iç güçlerin değil, başta Fransa olmak üzere İngiltere ve Almanya’nın da buna karşı açıklamaları oldu. Hatta Fransa açık bir biçimde SDG’yi koruyacağını ilan etti. Dolayısıyla elbette Trump hem iç hem de dış müttefiklerini karşısına alarak bu kararı verdiği için risk almış durumda. Ayrıca IŞİD’in bitmediğini Amerikan askeriyesi, istihbarat birimleri, Amerika’nın yerel ve uluslararası müttefikleri, uzman kuruluşlar söylüyor. Birleşmiş Milletler’in Ağustos ayı raporu hâlâ 20-30 bin IŞİD militanı olduğunu belirtiyor. IŞİD’in zayıflatıldığını ama bitirilmediğini herkes söylüyor. Dolayısıyla bitmemiş bir harekete bitmiş muamelesi yapmak elbette bir risk. Yarın-öbür gün herhangi bir IŞİD saldırısı gerçekleştiğinde, bu Trump’ı çok zor durumda bırakabilir. Fakat Trump’ı Trump yapan da bu tür riskleri göze alan bir kişilik olması. Bununla birlikte her ne kadar “Amerikan başkanı dünyanın en güçlü insanıdır” dense de, bu doğru değil. Örneğin Obama sekiz yıl boyunca Küba’daki Guantanamo cezaevini kapatmak istediği halde kapatamadı. Trump, seçim mitinglerinde Meksika sınırına duvar öreceğini söyledi, aradan bir buçuk yıl geçtiği halde bunu yapamadı. Sonuçta Amerika’da Kongre, Anayasa Mahkemesi ve Beyaz Saray üçlüsü arasında güçlü bir kuvvetler ayrılığı ilkesi var. Kasım’daki ara seçimlerde Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu Demokratlar ele geçirdi ve Ocak ayında yeni seçilen temsilciler göreve başlayacak. Dolayısıyla Trump’ın işi daha da zorlaşacak. Fakat Suriye konusunda Kongre’den alınmış bir savaş kararı olmadığı için Kongre olsa olsa başkandan bu kararını gözden geçirmesi konusunda ricacı olabilir, tavsiyede bulunabilir. Zaten şu anda senatörlerin yaptığı da bu. Çekilme kararının Amerikan çıkarlarıyla örtüşmediği, IŞİD’e, İran’a ve Rusya’ya alan açacağı, Kürt müttefikleri bölgedeki güçlere yem edeceği, İsrail’i tehlikeye sokacağı vurgusu yapıyorlar. Şunu da tekrar edeyim; Suriye konusunda bir Kongre kararı yok ve Amerikan başkanı aynı zamanda başkomutan. Pentagon, Savunma Bakanı, generaller rahatsız da olsa, Trump ısrar ederse bu karar uygulanır.

AMERİKAN KAMUOYU IŞİD’DEN ETKİLİNECEK “YALNIZ KURT”LARDAN KORKUYOR

Amerikan kamuoyu, IŞİD’e dünyanın öbür ucundaki bir vak’a olarak görüyor yoksa yoksa doğrudan kendilerine yönelik bir tehdit olarak mı algılıyor?

Elbette 2011’deki gibi bir tehdit algılaması yok ama IŞİD’in “lone wolf”, yani “yalnız kurt” denilen, Amerika’da yaşayan, örgütlü olmayan, haksızlığa uğradığını düşünen cihatçılara ilham kaynağı olabileceği düşünülüyor. Nitekim son yıllarda Amerika’da bu tür kişiler ortaya çıktı. Hatta Suriye sınırında böylesi bir cihatçı Amerikalıyı Kürtler yakaladı. Bu kişi Arap kökenliydi ama sonradan Müslüman ve cihadist olmuş böylesi beyaz Amerikalılar da var. Dolayısıyla Trump’ın “IŞİD yenildi” söyleminin kamuoyunda ikna ediciliği yok. Kaldı ki IŞİD veya benzeri cihatçı örgütler Afganistan’da, Irak’ta hâlâ varlığını sürdürüyor ve IŞİD Kuzey Afrika’da çok güçlü. Ayrıca IŞİD, Irak’ta Sünniler arasında sosyolojik bir taban oluşturmuştu, Suriye’de hakeza. Kobanê yenilgisi olmasa belki de IŞİD daha fazla insan için ilham kaynağı olacak ve bu örgüte katılım çok daha fazla olacaktı. “Kafirlere karşı zafer kazanan bir güç” olarak sunulan IŞİD bu sayede farklı ekonomik, sosyal katmandan ciddi bir taban devşirmişti. Kobanê’de yenilgiye uğraması IŞİD’in bu gelişimini durdurmuştu. Tamamen bitirilmeyen bir yapının böylesi bir sosyolojik taban üzerinden tekrar yeşermesi söz konusu.

Fransa’nın Trump kararına yönelik tepkisinin arkasında ne yatıyor?

Çünkü Fransa Paris dahil olmak üzere çok defa doğrudan IŞİD saldırılarına hedef olan bir ülke. Yüzlerce Fransız vatandaşı IŞİD, Nusra gibi örgütlere katıldı. Fransa bu tehlikenin hâlâ var olduğunu düşündüğü için işi çok ciddiye alıyor. Zaten Fransa, SDG’den bir heyeti başkanlık sarayında ağırlayarak kendilerine verdiği önemi gösterdi. Yapılan resmi açıklamada da SDG’ye yönelik desteğin devam edeceği açıklandı. Öte yandan IŞİD’de, kendilerini durdurmuş olan Kürtlere karşı çok ciddi bir intikam duygusu var. Amerika oradan çekildiğinde bunların kılıçları Kürtlere yönelecek. Türkiye’nin, İran’ın Kürtlere yaklaşımı belli. Rusya zaten Afrin’i dizayn eden ülke. Bunlara ilave olarak Kürtlere karşı konumlanmış, Türkiye’nin desteklediği ve adına Özgür Suriye Ordusu denen bir yapı söz konusu.

Suriye Demokratik Güçleri’nin elinde bulundurduğu binlerce IŞİD militanı ve ailesini serbest bırakacağına yönelik bir iddia Türk medyasına yansıdı. SDG’nin bu yönde bir kararı var mı?

Binlerce IŞİD militanı ve ailelerinin SDG’nin kontrolünde olduğu biliniyor. Aileler kamplarda, militanlar da özel hapishanelerde tutuluyor. Bunların arasında Avrupa’dakiler dahil önemli saldırıları düzenleyen beyin takımındaki üst düzey militanlar da var. Kürtler uzun zamandır Avrupa ülkelerine, kendi vatandaşı olan bu insanları geri alma çağrısı yapıyor ve Amerika da bu çağrıyı destekliyordu. Yarın-öbür gün Amerika çekildiğinde Kürtlerin önceliği IŞİD’le savaşmak, tutuklu IŞİD’lileri muhafaza etmek değil, kendi canlarını, ailelerini korumak olacak. Dolayısıyla bu insanların akıbeti de büyük bir sorun olarak duruyor. Kürtlerin bu kadar insana bakacak ne ekonomik gücü var ne yargı sistemleri buna elverişli. Fakat kendi ülkeleri bunları alıp başlarına dert etmek istemiyor. Ama dediğim gibi, SDG’nin kontrolündeki bölgelerde devam eden göreli istikrar dışarıdan bir müdahaleyle bozulduğunda, Kürtlerin önceliği de değişebilir. Trump’ın kararına muhalefet eden Amerikalılar arasında bunun altını çizenler de var. Fakat bunların serbest bırakılacağına dair iddiaları daha bugün bizzat SDG’nin yalanladığını da söyleyeyim.

(SÖYLEŞİ: İRFAN AKTAN / DUVAR)