İşinize akşamdan kalma gitmeyin

Alkol kullanıyorsanız, hiç ‘akşamdan kalma’lığı yaşadınız mı? Alkol kullanımının sıkça rastlanan sonucudur ‘akşamdan kalma’ durumu… Çeşitli ve tanıdık olumsuz etkilere sahiptir. Yaygın fiziksel tepkiler kusma, yorgunluk, baş ağrısı ve yüksek kan basıncıdır… Psikolojik belirtilerse gerginlik, kaygı ve depresyon içerebilir. Diğer yandan, araştırma eksikliği nedeniyle ‘akşamdan kalma’lık bilimsel gizemin bir parçası olarak varlığını korumaktadır. Akut zehirlenme çalışmaları, on binlerce araştırma makalesine konu olsa da sadece birkaç etkisi üzerinde duruldu.

Akşamdan kalmanın genellikle (yanlış biçimde) yalnızca dehidrasyona (su kaybı) bağlı olduğu düşünülür. Yanı sıra, fiziksel belirtiler dehidrasyon ve elektrolit dengesizliği (susuzluk ve hafif sersemlik hissi), mide ve bağırsaklarda iltihaplanma (mide bulantısı ve kusma), uyku ve alkollü metabolizma rahatsızlığı (terleme) gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanmaktadır. Psikolojik sonuçların nedeniyse daha az bilinir; fakat akşamdan kalmanın bilişsel ve ruh hali etkileri beynin nörotransmitter (bilgi iletimi) işlevinde de kimi değişikliklere yol açabilir.

Akşamdan kalmanın sağlık üzerinde olumsuz bir etkisi daha vardır. Yine de alkol kullanımına ilişkin halk sağlığı mesajlarında genellikle dile getirilmezler. Akşamdan kalmak, aynı zamanda ciddi bir ekonomik yük getirir ve bu ölçülmesi zor bir maliyettir. İngiliz Hükümeti, akşamdan kalmanın (ve alkolle ilişkili diğer hastalıkların) İngiltere ekonomisine her yıl iş mesai devamsızlığı nedeniyle 17 milyon iş günü kaybına  mal olduğunu tahmin ediyor. Peki ya içki içilen bir geceden sonra çalışmak üzere işe giden insanlar?

200 BİN KİŞİ AKŞAMDAN KALMA BİR BİÇİMDE ÇALIŞIYOR

Yeni yapılan bir araştırmaya göre, yaklaşık 200 bin İngiliz çalışan sıradan bir iş gününde akşamdan kalma bir halde çalışıyor. Peki, vücutları bir gece önce içmiş oldukları şarap veya biraların fiziksel etkileriyle mücadele etmekle meşgulken ne kadar üretken veya profesyonel olabilirler?

Akşamdan kalanlar, ayrıca iş yerinde çoğalan çatışmalara, işin tamamlanmasında sorunlara ve verimsizliğin azalmasına yol açıyordu. Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, çalışanların yüzde 83’ü sarhoşluktan arınmanın çalışmalarında bir fark yarattığını düşünüyordu. Bunların yüzde 22’si sarhoş olmaları sebebiyle bazı hatalar yaptıklarını kabul etmekteydi ve üçüncü bir unsur olarak “halsizlik nedeniyle normal hızlarında çalışmadıklarını” itiraf ettiler.
Alkol zehirlenmesi, beynin işlevlerinin önemli unsurlarını olumsuz yönde etkiler ve risk değerlendirmesi ve karar verme kabiliyetimizi azaltır. Aynı zamanda dikkat seviyelerini ve hafızayı da sekteye uğratır. Bu etkilerin iyileşme süreci boyunca nasıl devam ettiğiyse henüz kesin biçimde anlaşılamamıştır.

Sorunun temelinde, akşamdan kalmalığın ölçülememesi ve bunun iş performansı üzerindeki etkilerinin değerlendirilememesi yatmaktadır. Araştırmalar genelde insanların alkol etkisi belirtileri ve iş performansı hakkındaki kişisel görüşlerine dayanır.

Bir araştırma sonucunda, sarhoşluğun sürmesinin beyin fonksiyonları üzerindeki etkisini inceleyen 13 çalışmadan sadece beşi akşamdan kalanların beynindeki hasarı zararlı bir etki gösterdiğini ortaya koymaktadır. Hatırlama, uzun süreli bellek kullanımı, odaklanma ve iş idaresinde bozulma sorunları tespit edilmiştir. Ancak, akşamdan kalmanın zararlı etkilerini gösteren az sayıdaki araştırmaysa zayıf araştırma yöntemlerine dayanmaktadır.

Araştırmaya dahil olacak insanlar bulmak zor olabilir. Akşamdan kalma birisinin isteyeceği en son şey, bir dizi karmaşık testi cevaplamak olacaktır. Bu çalışmalar, katılımcıların sarhoşluk etkisinin süresini tespit etmek amacıyla laboratuvar ortamında ve kontrollü bir alkol miktarı verilmesini içerir. Yahut, ertesi sabah laboratuvara gelmeden önce normal bir akşam eğlencesinde bulunmaları istenebilir. Sonrasında, biliş düzeylerini araştırmak için tasarlanmış bir takım bilgisayarlı görev gerçekleştirmeleri istenir. Ancak şimdiye kadar bilim insanları alkolün etkisi altındayken kişinin bilişsel işlevleri üzerindeki etkileri tam olarak tespit edememişlerdir.

AKŞAMDAN KALMA ŞOFÖR DAHA ÇOK HATA YAPIYOR

Araştırılması gereken bir başka konu, akşamdan kalmalığın sürüş davranışındaki etkisidir. Sürücülerin çoğu, bünyelerinde halihazırda hiç alkol bulunmadığını düşünerek, bir tek attıktan sonra araba kullanmanın güvenli olduğuna inanır. Bu, aynı zamanda akşamdan kalmaların tutunmaya başladığı noktadır. Akşamdan kalmalık, çoğu uzman tarafından, bir kişinin kanındaki alkol oranı sıfıra düştüğünde, yani tüm alkolün kan dolaşımından atıldığı nokta olarak ifade edilir.
Sürüş uzmanları, akşamdan kalmışlıktan ötürü sürüş kalitesinin daha düşük ve daha az güvenli olduğunu belirtiyorlar. Sürüş simülatörleri kullanılan çalışmalarda, daha fazla yoldan saptılar ve sık sık dikkatlerinin dağıldığı görüldü. Ancak ‘akşamdan kalma’lık durumuna ilişkin sürelerin sürüş üzerindeki etkisini araştıran bir çalışma ile daha ileri araştırmaların yapılması gerekmektedir.

Anladığımız şu ki; akşamdan kalmalığın günlük aktivitelerimizi yerine getirme kabiliyetimizi kötü yönde etkilediğini ve hayatımız üzerindeki olumsuz etkisini fark etmemiz gerekiyor. İş yerinde akşamdan kalma olmak, ofiste kaşlarımızı çatmamıza yol açabilir. Akşamdan kalma sürüşü, sarhoşluk sürüşü haline geldiğinde, yaygın biçimde kabul edilemez olarak görülecektir. Bu, ayyaşça bir fikir olur.

* Makalenin aslı The Conversation Magazine‘de yayınlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)