Dolar neden düşüyor?

Yaz aylarında 7.20’ye kadar yükselen ve ‘kur krizi’ olarak adlandırılan ekonomik dalgalanmaya neden olan dolar bir süredir düşüş eğiliminde.

Bugünse son 3 ayın en düşük seviyesi olan 5.25’in altına kadar indi. Benzer bir seyir izleyen euro da halen 5.97 seviyesinde seyrediyor.

Ekonomi yönetiminin bu konudaki açıklaması dövizde ‘dışarıdan yönetilen operasyonun atlatıldığı’ ve ‘zor günlerin geride kaldığı’ yönünde. Peki ‘kur krizi’ atlatıldı mı? Dövizde, özellikle dolarda yaşanan düşüş neden kaynaklanıyor? Orta vadede dövizde nasıl bir eğilim beklenmeli?

Bu soruları Gazete Duvar ekonomi yazarları Ali Rıza Güngen ve Ümit Akçay cevapladı. Değerlendirmeleri şöyle:

Ali Rıza Güngen

Ali Rıza Güngen: Hedef tutturulabilir ama baskı kalkmadı 

TL DİBİ GÖRDÜKTEN SONRA TOPARLANIYOR: Ekonomi yönetiminin 2018 yılı ortalama kuru için Eylül ayında açıkladığı öngörüyü tutturma olasılıkları belirdi. Yeni Ekonomi Programı’nda 2019 yılı içinse ortalamada bir ABD dolarının 5,60 TL olmasını öngörüyorlar. Bu tahminin pek gerçekçi olmadığını düşünüyorum. Türk Lirası reel efektif bazda 2001 krizi sonrasındaki seviyeyi gördü ve geri döndü. Ancak kur krizi sonrasındaki son bir ayın değerlenme eğiliminin zamana yayılarak ve hafifleyerek de olsa devam etmesi ve yüksek enflasyon ortamında TL’nin reel olarak değer kazanması durumunda hedef tutturulabilir. Mümkün müdür diye sorarsanız, mümkündür derim. Ancak zor, Türk Lirası üzerindeki baskı ortadan kalkmadı, son ayın göreli değerlenmesi dibin görülmesi sonrasındaki toparlanmadan ibaret.

2019’U KÜRESEL KOŞULLAR BELİRLER: Kriz yönetimi sırasında gördüğümüz önlemler ve gelen veriler de huşu içinde bekledikleri hızlı toparlanmanın görünürde olmadığını gösteriyor. Tam tersine 2018 yılının 3. çeyreğinin bir önceki çeyreğe göre sıfır büyümeyle kapatılması söz konusu. BETAM bu öngörüde bulundu. Sanayi üretimindeki daralma Türkiye’nin önceki kriz dönemlerinin başlangıcını andırıyor. Türkiye’de daha önce görüldüğü üzere hızlı değer kaybının kriz derinleşirken durması, hatta Lira’nın değer kazanması, sonrasında ise kriz geride bırakılmadan önce tekrar değer kaybı ve değerlenme dönemlerinin yaşanmasını olası görüyorum. Ancak 2019’da göreceklerimiz nihai olarak küresel finansal koşullarının ve bugünlerde alınan önlemlerin etkisine bağlı olarak biçim alacak.

Ümit Akçay

Ümit Akçay: Temel gelişme Türkiye ekonomisindeki daralma

DARALMA İLE KRİZ DERİNLEŞİYOR: Dolar ve euro’daki düşüş eğilimini açıklamak için genellikle petrol fiyatlarının gerilemesi, TCMB’nin şok faiz artırımı ya da Türkiye’ye sermaye girişlerinin yeniden başlaması gibi gelişmelere işaret ediliyor. Bunların etkileri var elbette ancak daha temel bir gelişme, Türkiye ekonomisinin daralmaya başlamasıdır. Özellikle, Türkiye’deki üretim yapısının ithalata dayalı olduğunu aklımızda tutarsak, ekonomik daralmanın, döviz ihtiyacının azalmasına neden olacağını görebiliriz. Zaten ithalattaki sert çöküş bunu gösteriyor. Yani, Dolar ve euro’daki düşüş ‘zor günlerin’ atlatıldığını değil, krizin derinleşmeyi sürdürdüğünü gösteriyor.

KRİZ EN SERT ŞEKİLDE KREDİLERDE YAŞANIYOR: Ek olarak, şunu da göz önünde tutmamız gerekiyor: Döviz ya da kur krizi, mevcut ekonomik krizin sadece bir aşaması idi. O aşama şimdilik geride kalmış diyebiliriz. Krizin şu anda en sert şekilde yaşandığı alan kredilerdir. Kur krizinin ardından, bir kredi çöküşü yaşıyoruz. Ekonomik daralmayı getiren temel mekanizma bu kredi çöküşü ile gerçekleşiyor. (DUVAR)