Eşim Besime ve oğlum Dara’nın rahatsız olmaları ve ardından da ameliyat geçirmeleri üzerine 17 Mart – 5 Haziran tarihleri arasında İzmir’de ikamet ettik.

Bu arada İzmir Hakkarililer Derneği 29 Mart’ta fuar’daki Göl Gazinosunda bir gece; 28 Nisan’da da Gölet yakınında bir piknik düzenledi. Bu etkinliklerde İzmir’de yaşayan bir çok hemşerimizle bir araya gelme fırsatını buldum. Hem gecede hem de kır gezisinde Hakkari ile ilgili duygularımı ifade eden birer konuşma yaptım. Dostlarımızla bilgi alışverişinde bulunduk. Ezgilerle Ege sahillerinde Hakkari seslendirildi. Yaşantımızın doğası gereği 80 gün acılarla güzellikleri bir arada yaşadık. Bu arada 7 Haziran’da İstanbul’daki Hakkarililer Derneğinin düzenlediği geceye davet edildim. Gece renkli geçti. Dernek Başkanı Şemsettin Demir toplumun farklı tabakalarının temsilcilerini bir araya getirmeyi başarmıştı. Hem İzmir hem de İstanbul dernek yönetimlerinin ekonomik sıkıntılara rağmen özveri ile uğraşı verdiklerini gözlemledim.

Konuşmamın başında Bateyili Mola Hüseyin’in Çir’iya Paşê Pêdan (Kasım Ayından Sonra) isimli şiirini Kürtçe seslendirdikten sonra; gecenin amacına uygun olarak Kürtçe seslendirdiğim her paragrafın Türkçe’ye de çevirerek dinleyicilere aktardım. Konuşma metninin tamamı aşağıya aktarılmıştır.

Min ji hêla Hekaryan, derdorên gerava WANÊ; bona hewe hemîyan slavên biratîyê, slavên dostanîyê anîne.

Hakkari yöresinden, Van Gölü havzasından hepinize sıcak, dostluk ve kardeşlik selamlarını getirdim.

Min xwest ku bi xwendina helbestek ya Mele Husênê Bateyî ya binavê “ÇİRÎYA PAŞÊ PÊDAN” ve; berê hewe bizivirînime şûnwarê bab û kalan.

Ünlü Ozan Bateyili Mola Hüseyin’in “KASIM AYINDAN SONRA” isimli şiirini seslendirerek; yönünüzü geçmişlerimizin diyarına çevirmek istedim.

Ew wargehê em têda mezin bûyî û dergoşa wê da hatî hejandin û mêjandin.

O, hepimizi eşiğinde emziren, sallandıran, içinde büyüten meskene.

Ew axa, çaxên borî da kulîlkên wê geş û behnxweş; mirovên wê azad û serbilind.

Geçmiş çağlarda çiçeklerinin kokulu ve parlak; insanlarının başları dik ve özgür oldukları topraklara.

Ger ez bixwazim Hekaryana çîyaên serhildayî ber asûmanî, gelîyên kûr û teng, zozanên bilind û bala ve pêk hatî; bi kurtasî hewe bidim naskirin; dê va çend hevoka ve hestên xwe bînim ziman.

Gökyüzüne başkaldıran zirvelerden; dar ve derin vadilerden; müreffeh platolardan oluşan Hakkari’nin geçmişini sizlere kısaca tanıtmak istersem; duygularımı şu cümlelerle dile getirebilirim.

Ew navendek ji ya Zagrosaye. Wêneyên gelîyê geverokê, zozana tirîşînê yên ser kevira dide xuyakirin ku berîya şoreşa neolitik; xakê wê yê berhemdar; miraov dane ber hembêza xwe û xwedî kirine.

Yöresi, Zagrosların verimli merkezlerinden biriydi. Neolitik devrim öncesinde insanları kucakladı. Geverok Vadisi, Tirişin Yaylasındaki kaya resimleri bunun en canlı tanıklarıdırlar.

Dever, çaxê pêşîyê da wargehê eşirên azad, ya qralên deverî; çaxên paşê da jî şûnwarê mîrekên kurda yên serbbixwe bû.

Yöre, ilkçağda özgür aşiretlerin, yöresel krallıkların; sonraki çağlarda da bağımsız Kürt beylerinin diyarıydı.

Baê azadîyê herî zêde dol, newal, nizar û berojên wê da bawezîn dikir.

Özgürlük rüzgarı en çok onun vadilerinde, bayır ve yamaçlarında esiyordu.

Yekemîn bajar bû ya dinavbenda serbajarê imparatorîya Asûrîya Ninovayê û yê Ûrartû a Tûşna ê da.

Asur imparatorluğunun başkenti Ninova ile Urartu’nun krali kenti Tuşba’nın arasında bulunan tek il idi.

Mirovên Hekaryan li kêleka du desthelatdarîyên mazin da bûn û jîyana wan da şopa herdu şaristanîya jî dihate dîtin.

İki imparatorluk merkezlerinin yanı başında yaşayan Hakkari insanının yaşamında iki medeniyetin de izleri vardı.

Xwecîhîyên wê hem salnameyên qralên Ûrartû a yên rûyê kevira hatî nexşkirin hem jî pirtûkxaneya qralê Asurîya Banîpal, ya ku 22 hezar keval têda nêzîk da dinasîyan.

Yerlileri, hem kayalara kazılmış Urartu krallarının savaş yıllıklarını; hem de Asur kralı Banipal’in içinde 22 bin tablet bulunan kütüphanesini de yakından tanıyorlardı.

Bajarê bi dehan ol çêker, sîyasetmedar, fermandar, gernas, zana û edibên kurda bû.

Onlarca Kürt bilge, düşünür, din kuramcısı, siyasetçi ve askeri önderlerin kenti idi.

Xwedîyê medreseyên nav û deng bû.

Ün yapmış medreselere sahipti.

Damezirînerê olê Êzdatîyê Şex Hadîyê Hekkarî, şêwirmendê Selahaddîn Eyyûbî hukûknas İsa Hekkarî, fermendarê Sultan Selahaddîn Ebûlhayca, serbazê leşkerên hêla Cizîrê û Nisêbînê Mûştak Hekkarî, nivîskar Abdulsamed Beg, mela ê Bateyî, Feqîyê Teyran, Ehmedê Xanî, Şerefxanê Colemêrgî, Pertev Begê Hekarî û bi dehan navdarên din berhema wî wargehîne.

Ezidilik dininin kurucusu Şeyh Hadi, Selahaddin Eyyubi’nin baş danışmanı hukukçu İsa Hakkari, Sultan’ın ünlü komutanlarından Eul Hayca, Cizre, Nusaybin kuvvetleri komutanı Muştak El Hakkari; Edip Abdulsamed Bey, Bateyili Mola Hüseyin, Teyranlı Fakı, Ehmedê Xanî, Çölemerikli Şerefhan Bey, Hakkarili Pertev Bey ve daha onlarcası bu diyarın ürünüdürler.

Desthelatdarîya Mîrekên Hekaryan ya serbixwe; dinavbenda împaratorîya Safevî û Osmanîya da rola hevsengîyê dileyîst.

Özerk bir statüye sahip Hakkari yönetimi Safevi ve Osmanlı İmparatorlukları arasında denge unsuruydu.

Mîrekên wê dirav liser navê xwe didan çapkirin; xudbe jî ser navê xwe didan xwendin.

Beyleri; kendi adlarına para bastırıp hutbeyi de kendi adlarına okutuyorlardı.    

Ligel herdu împaratorîyan jî peymanên wan hebûn.

İki imparatorlukla da imzalanmış anlaşmaları vardı.

Cihê geşt û seyranên evîndarên nemir Cembelî û Binevşanê bû.

Ölümsüz aşıklardan Cembeli ile Binevşanın seyrana çıktığı mekanlardı.

Mîr Nurullahê ji bona doza rizgarîya gelê xwe; yê ku zindanên girava GİRİT’e da jîyana xwe ji dest dayî,birc û kelatên we da mezin bibû.

Halkının kurtuluşu uğruna Girit adasının zindanlarında yaşamını yitiren Nurullah Bey onun kalelerinin burçlarında büyümüştü.

Seyyid Ubeydullahê kedxwera koçer kirî çolên Erebîstanê û welatê xerîbîyê çûyî ser dilovanîya xwe kurê wî wargehî bû.

Sömürgeciler tarafından Arabistan çöllerine sürülen ve yaşamı gurbet ellerinde son bulan Seyyid Ueydullah o diyarın evladıydı.

Serokê komeleya pêşketina kurd Seyyid Ebdulkadir; yê ku sala 1925 a liber dergehê mizgefta mazin ya AMED ê hatî darvekirin şehîdê wê ednîgarîye ye.

1925 yılında Diyarbakır Ulu Camisinin kapısında idam edilen Kürt Teali Cemiyeti’nin Başkanı Seyyid Abdulkadir Geylani o coğrafyanın şehididir.

İro jî herî şehîdên azadîya gelê kurd, xakê wê yê piroz da nivistîne.

Bugün de Kürt özgürlük hareketi için şehit düşenler en fazla onun kutsal topraklarında yatıyorlar.

Birîna wê ya bindestîyê hêj kûre û jana wê dijwar û berdewame.

Tutsaklık yarası halen derin ve sancısı devam etmektedir.

Ez hîvîdarim pêvajo a aşîtîyê yak u welatême hatî destpêkirin da; birînên wê jî bihên nojdayîkirin.

Ülkemizde başlatılan barış sürecinde onun da derinleşen yaralarının sarılmasını diliyorum.

Daxwaza min ji hewe hemûyan ewe ku; ewê landika ji mera dayikîtî kirî hûn tu caran jibîrnekin.

Sizlerden dileğim; hepimize analık yapan o beşiği hiçbir zaman unutmamanızdır.

Bi hîvîya hevdîtînek berfireh  û mîhrîcanek azadîyê; ya dinav merg û çîmenên zozanên me da bo hewe hemûyan disa silavên germ.

Yaylalarımızın çimenliklerinde geniş kapsamlı bir özgürlük festivalinde buluşmak umuduyla hepinize sıcak selamlar.

Silavên germ bo rêveberîya komeleya Hekarîyan ya Stenbolê; ya ku ev derfete dayî min û ez derxistî pêşberî hewe.

Bana sizlerle buluşma fırsatını veren Hakkari Derneği İstanbul yönetimine de sıcak selamlar.