Dilin başlı başına bireyin karakterini tanımlama noktasında oynadığı rolün yanında her halkın kendi coğrafyasında kullandığı “Ana dili” de var olma-kendini var etme gibi nedenlerden dolayı çok önemlidir. Çünkü ana dili, bir toplumun karakteristik özelliğini en güzel ve en tartışmasız bir şekilde yansıtır. Günümüzde özellikle toplumların uluslaşma kaygıları ve yapılan dilbilim çalışmaları, dilin ve en özelde de ana dilinin öneminin bilimsel boyutta tartışılmasını sağlamıştır. Özellikle ümmetçi (kendini din içinde tanımlayan insan) anlayışın terk edilmesiyle birlikte ortaya çıkan ulus / millet gibi kavramlar sayesinde dil ve ana dili, üzerinde derin araştırmalar yapılan bir alan olmuştur. Dolayısıyla bu, toplumların kendini tanımlama ihtiyacı hissetmesinin bir sonucudur. Bu tanımlamanın da en etkili ve doğal olarak “ana dili” ile yapılabileceği de açıktır.

Bu konularda çalışmalarıyla tanıdığımız Doğan Aksan da “Ana dil” adlı makalesinde ana dilin bireyi çocukluğundan itibaren sardığını ve kişinin ana dilinde var olduğunu belirttikten sonra “Benliğimizi bu denli saran  ana dili, bir toplumu ulus yapan öğelerin de en başta gelenidir.” der.Yine aynı makalede ana dilin birey üzerindeki hayatî etkisini anlattıktan sonra ana dili “…Başlangıçta anneden ve yakın aile çevresinden, daha sonra da ilişkide bulunulan çevreden öğrenilen, insanın bilinçaltına inen ve bireyin bir toplumla en güçlü bağlarını oluşturan dildir.” şeklinde bir  tanımlamaya gider.Toplumla bireyin ilişkisinin ancak ana dille sağlanması gerçeği de ana dili önemli kılan başka bir özelliktir.

Ana dili, en temelde anneden öğrenilmekle birlikte bireyin farklı sosyal çevrelere katılmasıyla birey, çevreden de ana diline ilişkin yeni ve farklı şeyler katar kavramlar dünyasına. Buna karşın hiçbir etki annenin öğrettikleri kadar etkili olmaz. Ana dilin önemini çok akıcı ve etkileyici bir şekilde anlatan bir makale de Filolog Ali Ak’ın çevirisini yaptığı C. Ouchunski’nin makalesidir.Ouchinski’nin makalesinde geçen ve geçen yazımda kullandığım şu sözleri çok önemlidir: “Dil, halkın sadece gerçeğini ifade etmez, bu gerçeğin ta kendisidir.Halkın dili kaybolunca, halkın artık kendisi de yoktur.Bu nedenle, örneğin, yabancı işgalcilerin bütün şiddet ve zulümlerine maruz kalan Batı Slavlar ancak, dillerine bir saldırı yapıldığını anlayınca, halklarının hayatının tehlikede olduğunu anladılar.Bir halkın ana dili konuşulduğu sürece o halk yaşar…”.Çünkü biz biliyoruz ki bir halkın en büyük karakteristiği onun dilinde kendini gösteriri. Bu da ana dilin sosyo-kültürel olarak sahip olduğu etkinlikle açıklanabilir..

Ana dilin önemine dair sayısız kaynaktan sayısız bilim insanının sözlerine burada yer vermek mümkün; ama biz bu kadarıyla yetinelim. Çünkü ana dilinin bir toplum ve insan için ne kadar önemli olduğunu birine anlatmak, aslında o kişiyi küçültmektir. Çünkü kendinin farkında olan bir insan, kendi düşünsel süreçleri doğrultusunda bunu fark edebilecek kapasitedir. Önemli olan nokta, bilinç altının ortaya çıkmasını sağlayacak olan “sorgulayıcı yaklaşım- farkındalık”a sahip olmaktır.

Anadilinin önemi bu kadar ortadayken, ülkemizde dil üzerine çalışmalar ve ana diline yönelik tanıtımların iyi bir düzeyde olduğunu söylemek çok zor. Özellikle ülkemizde dilbilim bölümlerinin yaygınlık kazanmaması ve Türkoloji bölümlerinden mezun olan idealist öğrencilerin bu alana yönelmesini sağlayacak bir çalışmanın olmayışı bizim için bir kayıptır. Küreselleşen dünyada, sadece Türkçe üzerine çalışma yapmak ve bunun yanında dünya dillerinden, etimolojiden bihaber yaşamak da bizim kapsamlı çalışmalar yapmamızı engelleyen başlıca unsurlardur. Çünkü siz dili kalkıp da ilerleyen-değişen döngüsel dünyadan soyutlayamazsınız. Her şeyden önce bu, dilin canlı bir varlık oluşuna aykırı düşer. Dolayısıyla dilin (dilbilim açısından) özünden haberi olmayan bir kişinin kendi ana dilinin önemini kavraması ve bunu karşılaştırmalı olarak ele alması pek sağlıklı olmayacaktır.

Ülkemizde de dil ve ana dili üzerinde her ne kadar hamasî nutuklar atılsa da diller üzerindeki asimilasyon politikası ve ideolojik yaklaşımlar, Kürtçe başta olmak üzere diğer diller üzerine araştırma yapılmasını zorlaştırmaktadır. Bunun yanında Türkçe dışındaki dillerin anayasal güvenceye alınmaması da diğer diller üzerinde bir tehdit olarak Demokles’in kılıcı gibi sallanmaktadır. Asimilasyoncu yaklaşım, sadece Kürtçeyi ve diğer dilleri tehdit etmiyor. Oluşan baskı ortamı, Türkçe üzerinde de farklı çalışmaların yapılmasını engellemekte ve dilin sadece bir yönüyle incelenmesi yapılabilmektedir.

Sonuç olarak her şeyimiz olan dil ve ana dili, değeri iyice kavranacak şekilde ele alınmalı. Anadolu coğrafyasındaki dillerin canlandırılması gibi çalışmalar yapılabilir. Nasıl ki ülkemizde her yıl Türk Dil Bayramı kutlanıyorsa aynı şekilde Kürt Dil Bayramı da devlet tarafından finanse edilerek kutlanabilir. Bu ülkede insanların birbirinin dillerini sevmesi ve öğrenmesi, insanların birbirini anlamasını sağlayabileceği gibi bir yakınlaşmaya da vesile olabilir. Bu sebeple de UNESCO tarafından kutlanan 21 Şubat Dünya Anadili Günü ve Kürt Dil Bayramında düzenlenen etkinlikler bu duyarlılığın uyandırılması için önemli bir araç olabilir.