Beyin çipleri ve insan deneyleri: Teknolojinin ileri adımları
Elon Musk'ın beyin çipi geliştiren şirketi Neuralink ile Bill Gates ve Jeff Bezos'un yatırımcıları olduğu Synchron'un çalışmalarıyla felçli hastaların düşünceleriyle aktiviteler yapmasını hedefleyen beyin çipi teknolojisinde yarış hızlanıyor.
Neuralink, beyin çipi yerleştirilen felçli hasta Noland Arbaugh'un satranç oynadığı anları canlı yayında paylaşmasıyla çip teknolojisindeki ilerlemeyi tüm dünyaya duyurdu.
Musk ve bir grup nörolog tarafından 2016'da kurulan Neuralink, beyne yerleştirilecek mikroçipler aracılığıyla felç ve körlük gibi nörolojik rahatsızlıkları tedavi etmeyi ve engelli kişilerin hayat kalitesini artırmayı amaçlıyor.
Neuralink projesi adım adım ilerliyor
Şirket, insan beynine madeni para büyüklüğünde çip yerleştiriyor. Saç telinden 20 kat daha ince tellerle beyinle bağlantı kuran bu çip, beyinsel aktiviteleri izleyerek araştırmacıların kullanabileceği bilgisayarlara aktarılabiliyor.
Neuralink çalışmalarında en büyük gelişmelerden biri 2020 yılında yaşandı. Musk, çipin bir domuzun beynine yerleştirildiğini sosyal medyadan duyurdu. Bu operasyon sayesinde domuzun beyinsel aktiviteleri çip aracılığıyla takip edilebildi.
2021 yılında şirket, çalışmalarını bir adım daha ileri götürerek çiple Pager isimli bir maymun üzerinde deney yaptı. Pager, beyin sinyalleriyle bilgisayar oyunu oynayarak dikkatleri üzerine çekti.
Musk'ın çipleri ilk defa insan beyninde
Şirket için büyük bir dönüm noktası, çiplerin insanlar üzerinde denemelerine izin veren onayın alınması oldu. Neuralink, çiplerin 2023 yılında insanlar üzerinde denenmesi için ABD Gıda ve İlaç İdaresi'nden (FDA) onay aldığını açıkladı.
2024'ün mart ayında ise insan deneylerinde büyük bir adım atıldı. 8 yıl önce bir kaza sonucu felç kalan Arbaugh, beynine yerleştirilen çip sayesinde satranç oynamayı başardı. Neuralink, hastanın bu anlarını X sosyal medya platformunda canlı yayınladı. Videoda, Arbaugh'un düşünceleriyle bilgisayar imlecini hareket ettirdiği ve satranç oynadığı görülüyor.
Beyin çiplerine uzanan gelişmelerin tarihçesi
Beyin-bilgisayar teknolojilerine dair gelişmeler son yıllarda hızını artırsa da bu alandaki çalışmalar geçmişe dayanıyor.
İtalyan fizikçi ve biyolog Luigi Galvani, 1780'de ölü kurbağaların kaslarının elektrik kıvılcımıyla uyarılabileceğini keşfetti. Alman nörolog Edward Hitzig ve Alman fizyolog Gustav Fritsch ise 1870'te bir köpeğin beyninin elektriksel olarak uyarılmasıyla kas hareketlerine neden oldu.
1874'te ABD'li doktor Roberts Bartholow, kafasında delik olan bir kadının beyninde elektriksel uyarılarla deneyler yaptı.
1924'te önemli bir gelişme yaşandı ve Alman psikiyatrist Hanns Berger, insan beynindeki elektriksel aktiviteyi ilk kez elektroensefalografi (EEG) ile kaydetti. Berger'in geliştirdiği EEG, beyindeki sinir hücrelerinin ürettiği elektriksel dalgaları izledi. Berger'in alfa dalgasını keşfiyle bu dalga "Berger Dalgası" olarak da adlandırıldı.
Felçli hastaların yaşam kalitesini artırmak hedefleniyor
1969'da ses algısını geri kazandırmak ve sinirsel implantların potansiyelini göstermek amacıyla ilk biyonik kulak uygulaması yapıldı.
1996'da bir felçli hastaya, bilgisayar imlecini kontrol etmesini sağlayan nörotrofik elektrotlar yerleştirildi. 2004'te beyin-bilgisayar teknolojilerini geliştirmeyi hedefleyen BrainGate araştırma programı, felçli bir hastanın beynine yerleştirilen çip ile robot kolunu hareket ettirmeyi başardı.
Beyin çipleriyle ilgili çalışmalar, Elon Musk'ın 2016'da Neuralink'i kurmasıyla daha da önem kazandı. Felçli Noland Arbaugh'un beyin çipiyle çeşitli aktiviteler yapmasını sağlayan Neuralink, çalışmalarını hızla sürdürüyor.
Gates ve Bezos'un desteklediği Synchron da çalışmalarını sürdürüyor
Teknolojinin diğer alanlarındaki rekabet, beyin-bilgisayar teknolojilerinde de yaşanıyor. Microsoft'un kurucusu Bill Gates ve Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'un yatırımcıları arasında yer aldığı ABD merkezli Synchron şirketi de nöroteknoloji alanında çalışmalar yürütüyor.
Synchron, düşünceyle çeşitli aktivitelerin gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla geliştirdiği beyin implantlarını birçok hastaya başarılı bir şekilde yerleştirdi. Şirket, geniş çaplı deneyler için hazırlıklarını sürdürüyor.
Uzmanlar, bu alandaki çalışmaların ileri düzeyde olmasa da önemli olduğunu belirtirken, bazı uzmanlar geliştirilen beyin çiplerinin uygulanmasında yaşanabilecek problemlere dikkat çekiyor ve şirketlerin nihai ürün üzerinde çalışmalarını sürdürmeleri gerektiğini vurguluyor.
